Page 23 - KLINIKA-16-20-2014
P. 23
DEBATA ŚRODOWISKOWA
odmiennie wskazuje na przesłanki zwalniania z tajemnicy, względ- rze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstęp-
nie z konieczności zachowania informacji w poufności, niż uregulo- nych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego
wano to w postępowaniu karnym. stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosun-
ku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań
W zgodzie z art. 261 § 1 KPC nikt nie ma prawa odmówić trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub
zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonków kurateli. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania , gdy
stron, ich wstępnych, zstępnych i rodzeństwa oraz powi- odpowiedź mogłaby narazić jego lub bliskich wymienionych wyżej
nowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę ma-
pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia. jątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania
prawnie chronionej tajemnicy zawodowej . Przed odebraniem
Prawo odmowy zeznań trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwią- zeznania organ administracji publicznej uprzedza świadka o pra-
zaniu stosunku przysposobienia. Odmowa zeznań nie jest jed-wie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzial-
nak dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw ności za fałszywe zeznania (art. 83 KPA). W pewnym zakresie
o rozwód. Równocześnie, na podstawie § 2 wskazanego przepisu, w zbliżony sposób jak w instytucjach procesu karnego i cywilnego
świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeże- kształtuje się sposób wyłączania od czynności zeznawania w toku
li zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, wymienionych postępowania prowadzonego w oparciu o przepisy prawa o postę-
w paragrafi e poprzedzającym, na odpowiedzialność karną, hańbę powaniu administracyjnym. Jak słusznie zauważa A. Wróbel : „po-
lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie jęcie tajemnicy zawodowej obejmuje wiadomości uzyskane przez
miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawo- osobę wykonującą zawód w ramach i w związku z wykonywaniem
dowej. Duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzo- tego zawodu. Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie dotyczy
nych mu na spowiedzi. wszakże jedynie prawnie chronionej tajemnicy zawodowej, a za-
Jak słusznie wskazuje K. Knoppek, należy rozróżnić prawo świadka tem takich wiadomości, których zachowanie przez osobę wyko-
do odmowy zeznań (§ 1) oraz prawo świadka do odmowy odpowie- nującą dany zawód jest jej obowiązkiem prawnym. (…) Rozgrani-
dzi na zadane mu pytanie (§ 2), autor zatem konstatuje, że w isto- czenie między prawnie chronioną tajemnicą służbową a tajemnicą
cie rzeczy idzie o prawo odmowy zeznań oraz prawo odmowy zawodową może być niekiedy utrudnione, jednakże należy przyjąć,
odpowiedzi, przy czym dodaje, iż wszystkie osoby, którym przy- że z tajemnicą zawodową mamy do czynienia z reguły w odniesie-
sługuje prawo odmowy zeznań i odpowiedzi, mogą być świadkami niu do informacji uzyskanych przez osoby wykonujące tzw. wolne
w postępowaniu cywilnym, a skorzystanie z tych uprawnień zależy zawody, podczas gdy pojęcie tajemnicy służbowej jest związane
25
od ich swobodnej decyzji . Autor również dodaje, że „odmowa ze- z informacjami uzyskanymi przez osoby pozostające w stosunku
29
znań nie przysługuje osobom żyjącym ze sobą w związkach niefor- służbowym lub w stosunku pracy, niezależnie od jego rodzaju”.
malnych, tj. konkubinom i konkubentom stron” . W zakresie in- Z tak wyrażonym poglądem należy się zgodzić.
26
stytucji tajemnicy zawodowej w prawie cywilnym nie ulega zatem
wątpliwości, że tajemnica zawodowa, o której mowa w art. 261 § 2 Podsumowanie
KPC, to statuowana normatywnie tajemnica związana z wykony- Jak wynika z powyższego, mimo prężnie i pożytecznie działającej
waniem określonego zawodu, zaś obowiązek zachowania tajem- sieci porad bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego
nicy zawodowej jest obowiązkiem, który obciąża jedynie samego ustawodawca nie odniósł się do kwestii tego, czy, a jeśli tak, to
przedstawiciela określonego zawodu jako świadka w sprawie . w jakim zakresie, istnieje potrzeba ochrony benefi cjentów porad-
27
nictwa prawnego i obywatelskiego w sferze relacji poufności po-
Odmiennie zatem niż w postępowaniu karnym zwolnienie między podmiotem udzielającym porady w ramach sieci a klien-
z tajemnicy albo prawo do zachowania w tajemnicy okre- tem sieci. Tradycyjnie przywilej poufności w zakresie bezpłatnego
ślonych informacji jest suwerenną decyzją podmiotu zwią- poradnictwa prawnego łączy się bowiem ustawowo z wolnymi za-
zanego tajemnicą zawodową – ani sąd, ani strona (klient) wodami prawniczymi. Zatem po dokonaniu zestawienia regulacji
nie mogą ingerować w samodzielną decyzję dotyczącą tego, procedury cywilnej, karnej i administracyjnej w zakresie ochrony
czy i w jakim zakresie zeznawać. relacji poufności można stawiać tezę, że o ile podmiot udzielający
porady prawnej nie jest prawnikiem chronionym ustawowym obo-
Zasadnie K. Knoppek podkreśla natomiast, że sąd z urzędu chroni wiązkiem poszanowania poufności, o tyle klient nie zyskuje, co do
jedynie informacje niejawne, zaś jeśli świadek wbrew obowiązkowi zasady, szerszej ochrony. Oznacza to również, że istnieje ustawo-
zachowania tajemnicy zawodowej będzie zeznawać, naraża się na wy obowiązek zeznawania, a poufnością nie są objęte do kumenty
odpowiedzialność dyscyplinarną i ewentualnie cywilną . powierzone lub wytworzone w toku udzielania bezpłatnej porady
28
25 K. Knoppek, Komentarz aktualizowany do kodeksu postępowania karnego, SIP Lex.
Instrumenty ochrony relacji poufności w prawie admi- 26 Ibidem.
nistracyjnym 27 Ibidem.
28 Ibidem.
Regulacja zawarta w Kodeksie postępowania administracyjnego 29 A. Wróbel , Komentarz aktualizowany do kodeksu postępowania administracyjne-
stanowi, że nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakte- go, SIP Lex.
Projekt „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
22 współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
odmiennie wskazuje na przesłanki zwalniania z tajemnicy, względ- rze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstęp-
nie z konieczności zachowania informacji w poufności, niż uregulo- nych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego
wano to w postępowaniu karnym. stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosun-
ku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań
W zgodzie z art. 261 § 1 KPC nikt nie ma prawa odmówić trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub
zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonków kurateli. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania , gdy
stron, ich wstępnych, zstępnych i rodzeństwa oraz powi- odpowiedź mogłaby narazić jego lub bliskich wymienionych wyżej
nowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę ma-
pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia. jątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania
prawnie chronionej tajemnicy zawodowej . Przed odebraniem
Prawo odmowy zeznań trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwią- zeznania organ administracji publicznej uprzedza świadka o pra-
zaniu stosunku przysposobienia. Odmowa zeznań nie jest jed-wie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzial-
nak dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw ności za fałszywe zeznania (art. 83 KPA). W pewnym zakresie
o rozwód. Równocześnie, na podstawie § 2 wskazanego przepisu, w zbliżony sposób jak w instytucjach procesu karnego i cywilnego
świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeże- kształtuje się sposób wyłączania od czynności zeznawania w toku
li zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, wymienionych postępowania prowadzonego w oparciu o przepisy prawa o postę-
w paragrafi e poprzedzającym, na odpowiedzialność karną, hańbę powaniu administracyjnym. Jak słusznie zauważa A. Wróbel : „po-
lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie jęcie tajemnicy zawodowej obejmuje wiadomości uzyskane przez
miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawo- osobę wykonującą zawód w ramach i w związku z wykonywaniem
dowej. Duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzo- tego zawodu. Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie dotyczy
nych mu na spowiedzi. wszakże jedynie prawnie chronionej tajemnicy zawodowej, a za-
Jak słusznie wskazuje K. Knoppek, należy rozróżnić prawo świadka tem takich wiadomości, których zachowanie przez osobę wyko-
do odmowy zeznań (§ 1) oraz prawo świadka do odmowy odpowie- nującą dany zawód jest jej obowiązkiem prawnym. (…) Rozgrani-
dzi na zadane mu pytanie (§ 2), autor zatem konstatuje, że w isto- czenie między prawnie chronioną tajemnicą służbową a tajemnicą
cie rzeczy idzie o prawo odmowy zeznań oraz prawo odmowy zawodową może być niekiedy utrudnione, jednakże należy przyjąć,
odpowiedzi, przy czym dodaje, iż wszystkie osoby, którym przy- że z tajemnicą zawodową mamy do czynienia z reguły w odniesie-
sługuje prawo odmowy zeznań i odpowiedzi, mogą być świadkami niu do informacji uzyskanych przez osoby wykonujące tzw. wolne
w postępowaniu cywilnym, a skorzystanie z tych uprawnień zależy zawody, podczas gdy pojęcie tajemnicy służbowej jest związane
25
od ich swobodnej decyzji . Autor również dodaje, że „odmowa ze- z informacjami uzyskanymi przez osoby pozostające w stosunku
29
znań nie przysługuje osobom żyjącym ze sobą w związkach niefor- służbowym lub w stosunku pracy, niezależnie od jego rodzaju”.
malnych, tj. konkubinom i konkubentom stron” . W zakresie in- Z tak wyrażonym poglądem należy się zgodzić.
26
stytucji tajemnicy zawodowej w prawie cywilnym nie ulega zatem
wątpliwości, że tajemnica zawodowa, o której mowa w art. 261 § 2 Podsumowanie
KPC, to statuowana normatywnie tajemnica związana z wykony- Jak wynika z powyższego, mimo prężnie i pożytecznie działającej
waniem określonego zawodu, zaś obowiązek zachowania tajem- sieci porad bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego
nicy zawodowej jest obowiązkiem, który obciąża jedynie samego ustawodawca nie odniósł się do kwestii tego, czy, a jeśli tak, to
przedstawiciela określonego zawodu jako świadka w sprawie . w jakim zakresie, istnieje potrzeba ochrony benefi cjentów porad-
27
nictwa prawnego i obywatelskiego w sferze relacji poufności po-
Odmiennie zatem niż w postępowaniu karnym zwolnienie między podmiotem udzielającym porady w ramach sieci a klien-
z tajemnicy albo prawo do zachowania w tajemnicy okre- tem sieci. Tradycyjnie przywilej poufności w zakresie bezpłatnego
ślonych informacji jest suwerenną decyzją podmiotu zwią- poradnictwa prawnego łączy się bowiem ustawowo z wolnymi za-
zanego tajemnicą zawodową – ani sąd, ani strona (klient) wodami prawniczymi. Zatem po dokonaniu zestawienia regulacji
nie mogą ingerować w samodzielną decyzję dotyczącą tego, procedury cywilnej, karnej i administracyjnej w zakresie ochrony
czy i w jakim zakresie zeznawać. relacji poufności można stawiać tezę, że o ile podmiot udzielający
porady prawnej nie jest prawnikiem chronionym ustawowym obo-
Zasadnie K. Knoppek podkreśla natomiast, że sąd z urzędu chroni wiązkiem poszanowania poufności, o tyle klient nie zyskuje, co do
jedynie informacje niejawne, zaś jeśli świadek wbrew obowiązkowi zasady, szerszej ochrony. Oznacza to również, że istnieje ustawo-
zachowania tajemnicy zawodowej będzie zeznawać, naraża się na wy obowiązek zeznawania, a poufnością nie są objęte do kumenty
odpowiedzialność dyscyplinarną i ewentualnie cywilną . powierzone lub wytworzone w toku udzielania bezpłatnej porady
28
25 K. Knoppek, Komentarz aktualizowany do kodeksu postępowania karnego, SIP Lex.
Instrumenty ochrony relacji poufności w prawie admi- 26 Ibidem.
nistracyjnym 27 Ibidem.
28 Ibidem.
Regulacja zawarta w Kodeksie postępowania administracyjnego 29 A. Wróbel , Komentarz aktualizowany do kodeksu postępowania administracyjne-
stanowi, że nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakte- go, SIP Lex.
Projekt „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
22 współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
