Page 27 - KLINIKA-16-20-2014
P. 27
DEBATA ŚRODOWISKOWA
Sąd uchyli areszt, jeżeli świadek złoży zeznanie lub przyrzeczenie wet w tych wypadkach wskazane uprawnienie nie powstaje, jeśli
albo jeżeli sprawę ukończono w instancji, w której dowód z tego posiadacz lub osoba trzecia są zobowiązani do przedstawienia do-
świadka został dopuszczony. Na tym tle zasadnie T. Demendecki wy- kumentu względem chociażby jednej ze stron albo gdy dokument
wodzi, że co do zasady „przesłuchaniem świadka kieruje przewodni- wystawiony jest w interesie strony, która żąda przeprowadzenia do-
czący (sędzia wyznaczony), on też decyduje o jego zakresie tematycz- wodu. Podstawą odmowy przedstawienia dokumentu przez stronę
nym. Pytania o źródło posiadanych przez świadka informacji mają nie może być również możliwość przegrania przez nią z tego powo-
umożliwić wyraźne oddzielenie jego własnych spostrzeżeń od wiado- du procesu (jakiegokolwiek – według doktryny). Sankcje za nieuza-
mości uzyskanych przezeń z innych źródeł czy jego sądów (…). Zada- sadnione niewykonanie zarządzenia sądu w przedmiocie przedsta-
3
wanie świadkowi pytań również przez pozostałych sędziów i strony wienia dokumentu przez osobę trzecią przewiduje art. 251 KPC”.
ma natomiast służyć uzupełnieniu takiego zeznania, uzyskaniu jego Przepis przewiduje w tym zakresie, za nieuzasadnioną odmowę
logicznej spójności” . Zatem prawidłowo wezwany, by stawić się pod- przedstawienia dokumentu przez osobę trzecią, po wysłuchaniu co
2
czas czynności zeznawania, student udzielający bezpłatnej porady do zasadności odmowy, skazanie na grzywnę.
prawnej musi uczynić zadość żądaniu organu postępowania.
Nieco więcej wątpliwości może natomiast budzić zobowiązanie Zatem ponownie należy podkreślić, że prawidłowo wezwany,
nałożone na klinikę prawa, jako jednostkę organizacyjną albo na by stawić się podczas czynności zeznawania, student udziela-
studenta wezwanego do czynności zeznawania do jednoczesnego jący bezpłatnej porady prawnej – co do zasady – musi uczynić
ujawnienia treści opinii prawnej wytworzonej dla klienta podczas zadość żądaniu organu postępowania, bez możliwości stoso-
świadczenia bezpłatnej pomocy prawnej. Co do zasady, obowiązek wania skutecznych prawnie środków ochrony poufności.
ten wyraża treść art. 248 § 1 KPC poprzez dyspozycję, że każdy obo-
wiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu w oznaczonym ter- 3. Procedura administracyjna
minie i miejscu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stano- Również w tym wypadku student zobowiązany będzie do składania
wiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że zeznań w charakterze świadka, o ile organ uzna takie wezwanie za
dokument ten zawiera informacje niejawne. Tymczasem § 2 wska- konieczne. Cz. Martysz zasadnie afi rmuje pogląd, że to właśnie ana-
zanego przepisu reguluje sytuację, gdy od powyższego obowiązku lizowany uprzednio przepis art. 83 KPA wprowadza zasadę, iż osoby
może uchylić się ten, kto co do okoliczności objętych treścią doku- niewymienione w art. 82 KPA mają „prawny obowiązek skła-
mentu mógłby jako świadek odmówić zeznania albo kto posiada do- dania zeznań w charakterze świadka” . Wynika to z początkowej
kument w imieniu osoby trzeciej, która mogłaby z takich samych części art. 83 § 1 KPA, stanowiącej, że „nikt nie ma prawa odmówić
przyczyn sprzeciwić się jego przedstawieniu. Jednak i wówczas nie zeznań w charakterze świadka (...)”. Co więcej, realizacja tego obo-
można odmówić przedstawienia dokumentu, gdy jego posiadacz lub wiązku jest zagwarantowana sankcjami określonymi w art. 88 KPA.
osoba trzecia obowiązani są do tego względem chociażby jednej ze Jeżeli więc prawidłowo wezwany świadek nie stawił się bez uzasad-
stron albo gdy dokument wystawiony jest w interesie strony, która nionej przyczyny przed organem administracji w celu złożenia ze-
żąda przeprowadzenia dowodu. Strona nie może ponadto odmówić znań albo bezzasadnie odmówił ich składania, może być przez ten
przedstawienia dokumentu, jeżeli szkoda, na którą byłaby przez organ ukarany grzywną. Formą prawną nałożenia kary grzywny jest
to narażona, polega na przegraniu procesu. Na tym tle K. Knoppek postanowienie, na które służy zażalenie. Przepisy nie określają, na
uważa, że opisany wyżej obowiązek „dotyczy ustawowego obowiąz- czym ma polegać owa bezzasadność odmowy zeznań, stąd, orzekając
ku przedstawienia (…) na żądanie sądu wszelkiego rodzaju doku- o grzywnie, organ winien w szczególności rozpatrzyć wszystkie oko-
mentów (lub odpisu dokumentów w razie zniszczenia bądź zagu- liczności w tym zakresie, aby podać je w uzasadnieniu postanowienia
bienia oryginału) dotyczących okoliczności faktycznych istotnych o ukaraniu. Należy jednak zaznaczyć, że w przypadkach określonych
dla rozstrzygnięcia sprawy (chyba że treść dokumentu zawiera in- w art. 88 § 2 KPA organ administracyjny może wydać postanowienie
formacje niejawne) (…), spoczywającego na każdym ich posiadaczu o zwolnieniu od kary grzywny. W razie odmowy zwolnienia świad-
(w rozumieniu prawa cywilnego – por. art. 336 KC). W wypadku kowi również służy zażalenie” . W zgodzie z art. 88 § 3 KPA ukaranie
4
dzierżenia dokumentu przez dany podmiot (m.in. wykwalifi kowa- grzywną nie wyklucza możności zastosowania do opornego świadka
nego pełnomocnika strony) obowiązek złożenia dokumentu spo- środków przymusu przewidzianych w przepisach szczególnych.
czywa na samej stronie. Żądanie, by strona przeciwna przedstawiła
dokument znajdujący się w jej posiadaniu, powód może zgłosić już I w tym zakresie postępowania prowadzonego w oparciu
w pozwie (art. 187 § 2 pkt 3). (…) Uprawnionym do uchylenia się o przepisy KPA prawidłowo wezwany do czynności zezna-
od takiego obowiązku, zgodnie z art. 248 § 2, jest posiadacz, który wania w charakterze świadka student zobowiązany jest
co do okoliczności objętych treścią dokumentu mógłby jako świa- do stawiennictwa do zeznawania w charakterze świadka,
dek odmówić składania zeznań (należy skłonić się do poglądu, iż bez instrumentów ochrony poufności relacji z klientem
art. 248 § 2 w tym zakresie odsyła do odpowiedniego stosowania – bene fi cjentem porady prawnej.
art. 261 § 2, przy uwzględnieniu stopnia bliskości posiadacza z pod-
miotami wskazanymi w art. 261 § 1), a także podmiot posiadający 2
dokument w imieniu osoby trzeciej, która mogłaby z takich samych 3 T. Demendecki, Komentarz aktualizowany do KPC, SIP Lex.
K. Knoppek, Komentarz aktualizowany do KPC, SIP Lex.
przyczyn sprzeciwić się przedstawieniu dokumentu. Jednakże na- 4 Cz. Martysz, Komentarz aktualizowany do KPA, SIP Lex.
Projekt „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
26 współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Sąd uchyli areszt, jeżeli świadek złoży zeznanie lub przyrzeczenie wet w tych wypadkach wskazane uprawnienie nie powstaje, jeśli
albo jeżeli sprawę ukończono w instancji, w której dowód z tego posiadacz lub osoba trzecia są zobowiązani do przedstawienia do-
świadka został dopuszczony. Na tym tle zasadnie T. Demendecki wy- kumentu względem chociażby jednej ze stron albo gdy dokument
wodzi, że co do zasady „przesłuchaniem świadka kieruje przewodni- wystawiony jest w interesie strony, która żąda przeprowadzenia do-
czący (sędzia wyznaczony), on też decyduje o jego zakresie tematycz- wodu. Podstawą odmowy przedstawienia dokumentu przez stronę
nym. Pytania o źródło posiadanych przez świadka informacji mają nie może być również możliwość przegrania przez nią z tego powo-
umożliwić wyraźne oddzielenie jego własnych spostrzeżeń od wiado- du procesu (jakiegokolwiek – według doktryny). Sankcje za nieuza-
mości uzyskanych przezeń z innych źródeł czy jego sądów (…). Zada- sadnione niewykonanie zarządzenia sądu w przedmiocie przedsta-
3
wanie świadkowi pytań również przez pozostałych sędziów i strony wienia dokumentu przez osobę trzecią przewiduje art. 251 KPC”.
ma natomiast służyć uzupełnieniu takiego zeznania, uzyskaniu jego Przepis przewiduje w tym zakresie, za nieuzasadnioną odmowę
logicznej spójności” . Zatem prawidłowo wezwany, by stawić się pod- przedstawienia dokumentu przez osobę trzecią, po wysłuchaniu co
2
czas czynności zeznawania, student udzielający bezpłatnej porady do zasadności odmowy, skazanie na grzywnę.
prawnej musi uczynić zadość żądaniu organu postępowania.
Nieco więcej wątpliwości może natomiast budzić zobowiązanie Zatem ponownie należy podkreślić, że prawidłowo wezwany,
nałożone na klinikę prawa, jako jednostkę organizacyjną albo na by stawić się podczas czynności zeznawania, student udziela-
studenta wezwanego do czynności zeznawania do jednoczesnego jący bezpłatnej porady prawnej – co do zasady – musi uczynić
ujawnienia treści opinii prawnej wytworzonej dla klienta podczas zadość żądaniu organu postępowania, bez możliwości stoso-
świadczenia bezpłatnej pomocy prawnej. Co do zasady, obowiązek wania skutecznych prawnie środków ochrony poufności.
ten wyraża treść art. 248 § 1 KPC poprzez dyspozycję, że każdy obo-
wiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu w oznaczonym ter- 3. Procedura administracyjna
minie i miejscu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stano- Również w tym wypadku student zobowiązany będzie do składania
wiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że zeznań w charakterze świadka, o ile organ uzna takie wezwanie za
dokument ten zawiera informacje niejawne. Tymczasem § 2 wska- konieczne. Cz. Martysz zasadnie afi rmuje pogląd, że to właśnie ana-
zanego przepisu reguluje sytuację, gdy od powyższego obowiązku lizowany uprzednio przepis art. 83 KPA wprowadza zasadę, iż osoby
może uchylić się ten, kto co do okoliczności objętych treścią doku- niewymienione w art. 82 KPA mają „prawny obowiązek skła-
mentu mógłby jako świadek odmówić zeznania albo kto posiada do- dania zeznań w charakterze świadka” . Wynika to z początkowej
kument w imieniu osoby trzeciej, która mogłaby z takich samych części art. 83 § 1 KPA, stanowiącej, że „nikt nie ma prawa odmówić
przyczyn sprzeciwić się jego przedstawieniu. Jednak i wówczas nie zeznań w charakterze świadka (...)”. Co więcej, realizacja tego obo-
można odmówić przedstawienia dokumentu, gdy jego posiadacz lub wiązku jest zagwarantowana sankcjami określonymi w art. 88 KPA.
osoba trzecia obowiązani są do tego względem chociażby jednej ze Jeżeli więc prawidłowo wezwany świadek nie stawił się bez uzasad-
stron albo gdy dokument wystawiony jest w interesie strony, która nionej przyczyny przed organem administracji w celu złożenia ze-
żąda przeprowadzenia dowodu. Strona nie może ponadto odmówić znań albo bezzasadnie odmówił ich składania, może być przez ten
przedstawienia dokumentu, jeżeli szkoda, na którą byłaby przez organ ukarany grzywną. Formą prawną nałożenia kary grzywny jest
to narażona, polega na przegraniu procesu. Na tym tle K. Knoppek postanowienie, na które służy zażalenie. Przepisy nie określają, na
uważa, że opisany wyżej obowiązek „dotyczy ustawowego obowiąz- czym ma polegać owa bezzasadność odmowy zeznań, stąd, orzekając
ku przedstawienia (…) na żądanie sądu wszelkiego rodzaju doku- o grzywnie, organ winien w szczególności rozpatrzyć wszystkie oko-
mentów (lub odpisu dokumentów w razie zniszczenia bądź zagu- liczności w tym zakresie, aby podać je w uzasadnieniu postanowienia
bienia oryginału) dotyczących okoliczności faktycznych istotnych o ukaraniu. Należy jednak zaznaczyć, że w przypadkach określonych
dla rozstrzygnięcia sprawy (chyba że treść dokumentu zawiera in- w art. 88 § 2 KPA organ administracyjny może wydać postanowienie
formacje niejawne) (…), spoczywającego na każdym ich posiadaczu o zwolnieniu od kary grzywny. W razie odmowy zwolnienia świad-
(w rozumieniu prawa cywilnego – por. art. 336 KC). W wypadku kowi również służy zażalenie” . W zgodzie z art. 88 § 3 KPA ukaranie
4
dzierżenia dokumentu przez dany podmiot (m.in. wykwalifi kowa- grzywną nie wyklucza możności zastosowania do opornego świadka
nego pełnomocnika strony) obowiązek złożenia dokumentu spo- środków przymusu przewidzianych w przepisach szczególnych.
czywa na samej stronie. Żądanie, by strona przeciwna przedstawiła
dokument znajdujący się w jej posiadaniu, powód może zgłosić już I w tym zakresie postępowania prowadzonego w oparciu
w pozwie (art. 187 § 2 pkt 3). (…) Uprawnionym do uchylenia się o przepisy KPA prawidłowo wezwany do czynności zezna-
od takiego obowiązku, zgodnie z art. 248 § 2, jest posiadacz, który wania w charakterze świadka student zobowiązany jest
co do okoliczności objętych treścią dokumentu mógłby jako świa- do stawiennictwa do zeznawania w charakterze świadka,
dek odmówić składania zeznań (należy skłonić się do poglądu, iż bez instrumentów ochrony poufności relacji z klientem
art. 248 § 2 w tym zakresie odsyła do odpowiedniego stosowania – bene fi cjentem porady prawnej.
art. 261 § 2, przy uwzględnieniu stopnia bliskości posiadacza z pod-
miotami wskazanymi w art. 261 § 1), a także podmiot posiadający 2
dokument w imieniu osoby trzeciej, która mogłaby z takich samych 3 T. Demendecki, Komentarz aktualizowany do KPC, SIP Lex.
K. Knoppek, Komentarz aktualizowany do KPC, SIP Lex.
przyczyn sprzeciwić się przedstawieniu dokumentu. Jednakże na- 4 Cz. Martysz, Komentarz aktualizowany do KPA, SIP Lex.
Projekt „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
26 współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
