Page 32 - KLINIKA-16-20-2014
P. 32
DEBATA ŚRODOWISKOWA
także skorzystania z nich w interesie własnym bądź osoby trze- winienia dyscyplinarnego z art. 64 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 3, 4 i 5
ciej. Radca prawny obowiązany jest zachować w tajemnicy, także RadPrU i w zw. z art. 11 ust. 3 i art. 12 KERP. Na tle wskazanego
wobec sądu i innych organów orzekających w sprawie, przebieg stanu faktycznego Sąd Najwyższy przyjął, że „tajemnica zawodowa
i treść pertraktacji ugodowych. Radca prawny współpracujący radcy prawnego, obejmująca wszystko, o czym dowiedział się on
przy wykonywaniu zawodu z innymi osobami musi wymagać od w związku z udzielaniem porady prawnej i prowadzeniem sprawy,
tych osób zachowania tajemnicy na zasadach obowiązujących jego wyklucza możliwość złożenia przez niego zeznań w charakterze
samego i wyraźnie je do tego zobowiązać. Obowiązany jest rów- świadka w postępowaniu karnym, w którym stroną jest osoba re-
nież zabezpieczyć, najlepiej jak to możliwe, przed niepowołanym prezentowana przez niego uprzednio w innych postępowaniach,
ujawnieniem informacje (obowiązek zachowania tajemnicy zawo- bez uprzedniego zwolnienia z powyższej tajemnicy przez sąd
dowej), co oznacza obowiązek zachowania w tajemnicy informacji w trybie określonym w art. 180 § 2 KPK, i to także wtedy, gdyby
uzyskanych od klienta w zaufaniu. Wykorzystanie środków prze- miał zeznawać na prośbę swojego klienta i w jego interesie, odno-
kazu niegwarantujących zachowania poufności w przekazani u in- śnie do okoliczności, które były przedmiotem jawnego procedowa-
formacji objętych tajemnicą zawodową wymaga uprzedniego po- nia przez sąd w sprawach innych niż karne, a tym bardziej gdy-
wiadomienia o tym klienta. by dotyczyło to okoliczności związanych z pertraktacjami między
Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej jest nieogra- stronami tamtych postępowań i wzajemnych ich stosunków, gdyż
niczony w czasie i trwa także po ustaniu stosunku prawne- tajemnica zawodowa radcy prawnego stanowi dobro samo w sobie,
g o , na podstawie którego radca prawny świadczył pomoc prawną. jako element prawidłowego i etycznego wykonywania tej profesji.
Ustawodawca wskazał, że podstawą odpowiedzialności radców Tak rozumiana tajemnica zawodowa radcy prawnego dotyczy tak-
4
prawnych jest art. 64 ustawy z 6.7.1982 r. o radcach prawnych , że innych postępowań, w których byłby on powołany na świadka,
precyzujący, że radca prawny i aplikant radcowski podlegają od- z tym, że z uwzględnieniem wówczas zakazu płynącego z art. 3
powiedzialności dyscyplinarnej za zawinione, nienależyte wyko- ust. 5 RadPrU, jeżeli w danym postępowaniu nie jest przewidziana
nywanie zawodu radcy prawnego, za czyny sprzeczne ze ślubo- możliwość zwolnienia radcy prawnego od obowiązku zachowania
6
waniem radcowskim lub z zasadami etyki radcy prawnego oraz za tajemnicy ”. Jak z powyższego wynika, nawet wola i życzenie
ni espełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia. Karami klienta co do tego, by zeznawać, nie stanowią wystarczające-
dyscyplinarnymi w myśl ustawy są: upomnienie, nagana z ostrze- go powodu, by przyjąć, że jest się zwolnionym z relacji pouf-
żeniem, zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy praw- ności. Jak słusznie Sąd Najwyższy podkreślił, tajemnica zawodo-
nego na czas od 3 miesięcy do 5 lat, kara pieniężna nie niższa od wa stanowi dobro samo w sobie, wartość chronioną w oderwaniu
połowy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce od woli i życzeń stron, które łączy poufność. Nie ulega również
narodowej za miesiąc poprzedzający datę orzeczenia dyscyplinar- wątpliwości, że poufność relacji pomiędzy klientem a radcą praw-
nego i nie wyższa od pięciokrotności tego wynagrodzenia, pozba- nym i adwokatem jest przedmiotem ścisłej kontroli w aspekcie
wienie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego, a w sto- kontroli samorządu dysponującego sądownictwem dyscyplinar-
sunku do aplikantów radcowskich – wydalenie z aplikacji. Obok nym. Co więcej, postawa radcy prawnego i adwokata oceniana jest
kary nagany z ostrzeżeniem i kary pieniężnej można orzec dodat- równolegle w zakresie dochowania wierności normom prawa kar-
kowo zakaz wykonywania patronatu na czas od 1 roku do 5 lat. nego, które budują typy czynów zabronionych polegających na na-
Obok kary zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy ruszeniu określonych relacji poufności.
prawnego orzeka się dodatkowo zakaz wykonywania patronatu na
czas od lat 2 do lat 10. Odpowiedzialność karna za naruszenie tajemnicy zawodowej
Postępowanie dyscyplinarne o ten sam czyn toczy się niezależnie od
postępowania karnego lub postępowania dyscyplinarnego wszczę- Najistotniejsze znaczenie z tego punktu widzenia ma prze-
tego w jednostce organizacyjnej, w której przepisy szczególne prze- pis art. 266 § 1 KK. Statuuje on przestępstwo ujawnienia
widują takie postępowanie. Postępowanie dyscyplinarne może być informacji. Zgodnie z jego treścią kto, wbrew przepisom
jednak zawieszone do czasu ukończenia postępowania karnego. ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia
To, co stanowi o istocie zawodu radcy prawnego, ale i adwokata, lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związ-
5
odzwierciedla treść postanowienia SN–SD z 15.11.2012 r. . Sąd ku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością
procedował, rozważając następujący stan faktyczny: radca praw- publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową, podlega
ny S.P. został w styczniu 2010 r. przez Rzecznika Dyscyplinarne- grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
go OIRP obwiniony o to, że 11.5.2009 r. na rozprawie w sprawie wolności do lat 2.
o sygn. akt (...), przed Sądem Rejonowym w T. Wydział II Karny,
złożył zeznania, mimo że sąd orzekający nie zwolnił go z tajemni- Kwalifi kowanym sprawcą tego przestępstwa jest funkcjonariusz pu-
cy zawodowej w trybie art. 180 KPK, a radca prawny, nie chroniąc bliczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację niejawną
tym samym własnej niezależności i wbrew zasadzie zachowania ta- o klauzuli „zastrzeżone” lub „poufne” lub informację, którą ➜
jemnicy zawodowej, zaniechał odmowy składania zeznań i wyraził 4
zgodę na występowanie w charakterze świadka obrony oskarżone- 5 Tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm., dalej jako: RadPrU.
SDI 32/12, www.ns.gov.pl.
go J.W. , będącego klientem jego kancelarii, tj. o popełnienie prze- 6 www.ns.gov.pl, www.etykaprawnicza.pl, dostęp: 12.4.2014 r.
Projekt „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 31
także skorzystania z nich w interesie własnym bądź osoby trze- winienia dyscyplinarnego z art. 64 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 3, 4 i 5
ciej. Radca prawny obowiązany jest zachować w tajemnicy, także RadPrU i w zw. z art. 11 ust. 3 i art. 12 KERP. Na tle wskazanego
wobec sądu i innych organów orzekających w sprawie, przebieg stanu faktycznego Sąd Najwyższy przyjął, że „tajemnica zawodowa
i treść pertraktacji ugodowych. Radca prawny współpracujący radcy prawnego, obejmująca wszystko, o czym dowiedział się on
przy wykonywaniu zawodu z innymi osobami musi wymagać od w związku z udzielaniem porady prawnej i prowadzeniem sprawy,
tych osób zachowania tajemnicy na zasadach obowiązujących jego wyklucza możliwość złożenia przez niego zeznań w charakterze
samego i wyraźnie je do tego zobowiązać. Obowiązany jest rów- świadka w postępowaniu karnym, w którym stroną jest osoba re-
nież zabezpieczyć, najlepiej jak to możliwe, przed niepowołanym prezentowana przez niego uprzednio w innych postępowaniach,
ujawnieniem informacje (obowiązek zachowania tajemnicy zawo- bez uprzedniego zwolnienia z powyższej tajemnicy przez sąd
dowej), co oznacza obowiązek zachowania w tajemnicy informacji w trybie określonym w art. 180 § 2 KPK, i to także wtedy, gdyby
uzyskanych od klienta w zaufaniu. Wykorzystanie środków prze- miał zeznawać na prośbę swojego klienta i w jego interesie, odno-
kazu niegwarantujących zachowania poufności w przekazani u in- śnie do okoliczności, które były przedmiotem jawnego procedowa-
formacji objętych tajemnicą zawodową wymaga uprzedniego po- nia przez sąd w sprawach innych niż karne, a tym bardziej gdy-
wiadomienia o tym klienta. by dotyczyło to okoliczności związanych z pertraktacjami między
Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej jest nieogra- stronami tamtych postępowań i wzajemnych ich stosunków, gdyż
niczony w czasie i trwa także po ustaniu stosunku prawne- tajemnica zawodowa radcy prawnego stanowi dobro samo w sobie,
g o , na podstawie którego radca prawny świadczył pomoc prawną. jako element prawidłowego i etycznego wykonywania tej profesji.
Ustawodawca wskazał, że podstawą odpowiedzialności radców Tak rozumiana tajemnica zawodowa radcy prawnego dotyczy tak-
4
prawnych jest art. 64 ustawy z 6.7.1982 r. o radcach prawnych , że innych postępowań, w których byłby on powołany na świadka,
precyzujący, że radca prawny i aplikant radcowski podlegają od- z tym, że z uwzględnieniem wówczas zakazu płynącego z art. 3
powiedzialności dyscyplinarnej za zawinione, nienależyte wyko- ust. 5 RadPrU, jeżeli w danym postępowaniu nie jest przewidziana
nywanie zawodu radcy prawnego, za czyny sprzeczne ze ślubo- możliwość zwolnienia radcy prawnego od obowiązku zachowania
6
waniem radcowskim lub z zasadami etyki radcy prawnego oraz za tajemnicy ”. Jak z powyższego wynika, nawet wola i życzenie
ni espełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia. Karami klienta co do tego, by zeznawać, nie stanowią wystarczające-
dyscyplinarnymi w myśl ustawy są: upomnienie, nagana z ostrze- go powodu, by przyjąć, że jest się zwolnionym z relacji pouf-
żeniem, zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy praw- ności. Jak słusznie Sąd Najwyższy podkreślił, tajemnica zawodo-
nego na czas od 3 miesięcy do 5 lat, kara pieniężna nie niższa od wa stanowi dobro samo w sobie, wartość chronioną w oderwaniu
połowy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce od woli i życzeń stron, które łączy poufność. Nie ulega również
narodowej za miesiąc poprzedzający datę orzeczenia dyscyplinar- wątpliwości, że poufność relacji pomiędzy klientem a radcą praw-
nego i nie wyższa od pięciokrotności tego wynagrodzenia, pozba- nym i adwokatem jest przedmiotem ścisłej kontroli w aspekcie
wienie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego, a w sto- kontroli samorządu dysponującego sądownictwem dyscyplinar-
sunku do aplikantów radcowskich – wydalenie z aplikacji. Obok nym. Co więcej, postawa radcy prawnego i adwokata oceniana jest
kary nagany z ostrzeżeniem i kary pieniężnej można orzec dodat- równolegle w zakresie dochowania wierności normom prawa kar-
kowo zakaz wykonywania patronatu na czas od 1 roku do 5 lat. nego, które budują typy czynów zabronionych polegających na na-
Obok kary zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy ruszeniu określonych relacji poufności.
prawnego orzeka się dodatkowo zakaz wykonywania patronatu na
czas od lat 2 do lat 10. Odpowiedzialność karna za naruszenie tajemnicy zawodowej
Postępowanie dyscyplinarne o ten sam czyn toczy się niezależnie od
postępowania karnego lub postępowania dyscyplinarnego wszczę- Najistotniejsze znaczenie z tego punktu widzenia ma prze-
tego w jednostce organizacyjnej, w której przepisy szczególne prze- pis art. 266 § 1 KK. Statuuje on przestępstwo ujawnienia
widują takie postępowanie. Postępowanie dyscyplinarne może być informacji. Zgodnie z jego treścią kto, wbrew przepisom
jednak zawieszone do czasu ukończenia postępowania karnego. ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia
To, co stanowi o istocie zawodu radcy prawnego, ale i adwokata, lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związ-
5
odzwierciedla treść postanowienia SN–SD z 15.11.2012 r. . Sąd ku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością
procedował, rozważając następujący stan faktyczny: radca praw- publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową, podlega
ny S.P. został w styczniu 2010 r. przez Rzecznika Dyscyplinarne- grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
go OIRP obwiniony o to, że 11.5.2009 r. na rozprawie w sprawie wolności do lat 2.
o sygn. akt (...), przed Sądem Rejonowym w T. Wydział II Karny,
złożył zeznania, mimo że sąd orzekający nie zwolnił go z tajemni- Kwalifi kowanym sprawcą tego przestępstwa jest funkcjonariusz pu-
cy zawodowej w trybie art. 180 KPK, a radca prawny, nie chroniąc bliczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację niejawną
tym samym własnej niezależności i wbrew zasadzie zachowania ta- o klauzuli „zastrzeżone” lub „poufne” lub informację, którą ➜
jemnicy zawodowej, zaniechał odmowy składania zeznań i wyraził 4
zgodę na występowanie w charakterze świadka obrony oskarżone- 5 Tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm., dalej jako: RadPrU.
SDI 32/12, www.ns.gov.pl.
go J.W. , będącego klientem jego kancelarii, tj. o popełnienie prze- 6 www.ns.gov.pl, www.etykaprawnicza.pl, dostęp: 12.4.2014 r.
Projekt „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 31
