Page 22 - KLINIKA-16-20-2014
P. 22
DEBATA ŚRODOWISKOWA
sprawy. O sporządzeniu odrębnego protokołu czyni się wzmiankę żeński, tyle tylko, że pozbawiony on jest węzła prawnego, przewi-
17
w odpowiednim miejscu akt, wskazując w niej numer, pod którym dzianego przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy . Sąd ma obowią-
18
został zarejestrowany w urządzeniu ewidencyjnym prowadzonym zek ustalić istnienie tego węzła faktycznego przede wszystkim
19
zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych, zwanym w czasie czynu, ale także w czasie składania zeznań , gdyż prawo
dalej urządzeniem ewidencyjnym (§ 2 PostProtTajemR). Protokoły odmowy zeznań nie przysługuje byłemu konkubentowi ani w sy-
20
przesłuchań oraz dokumenty lub przedmioty, na które rozciąga się tuacji, gdy konkubinat powstał w toku postępowania sądowego .
21
obowiązek zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem za- Pojęcie „wspólne pożycie” odnoszone jest wyłącznie do konkubi-
wodu lub funkcji, przechowuje się w aktach sprawy lub w miejscu natu, a w szczególności do związku osób o różnej płci, odpowia-
22
przechowywania dowodów rzeczowych w sposób, który uniemoż- dającego od strony faktycznej stosunkowi małżeństwa, którym
liwia zapoznanie się z nimi przez osoby nieuprawnione, zaś każ- w myśl art. 18 Konstytucji RP jest wyłącznie związek osób różnej
dorazowe udostępnienie protokołów, dokumentów i przedmio- płci” . Autor afi rmuje jednak zasadnie pogląd, że „uprawnienie
23
tów podlega odnotowaniu w karcie zapoznania się z dokumentem takie przysługuje także osobom pozostającym w związkach part-
24
znajdującej się w aktach sprawy (§ 3 PostProtTajemR). nerskich osób tej samej płci” . Z kolei na podstawie art. 185 KPK
można zwolnić od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania
Obowiązek zeznawania a ochrona relacji między osobami naj- osobę pozostającą z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku
bliższymi osobistym, jeżeli osoba taka wnosi o zwolnienie.
Kolejną ważną kategorią uczestników postępowania karnego są
osoby najbliższe dla oskarżonego, które na mocy art. 182 § 1 KPK Inne wypadki ochrony relacji poufności w prawie karnym pro-
mogą odmówić zeznań. To prawo trwa mimo ustania małżeństwa cesowym
lub przysposobienia. R.A. Stefański wymienia, w zgodzie z art. 115 Innym uprawnionym do odmowy zeznań świadkiem jest osoba, któ-
§ 11 KK, że do kręgu takich osób należą małżonek, wstępny, zstęp- ra w innej toczącej się sprawie jest oskarżona o współudział w prze-
ny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba stępstwie objętym postępowaniem. Z kolei przepis art. 183 § 1 KPK
pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a tak- wskazuje, że świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie,
że osoba pozostająca we wspólnym pożyciu, i precyzuje, że: „ pra- jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę
wo odmowy zeznań przysługuje : 1) małżonkowi, 2) krewnym dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub
w linii prostej, tj. wstępnym (rodzicom, dziadkom, pradziadkom przestępstwo skarbowe, zaś § 2 wskazanego przepisu stanowi, że
itd.) i zstępnym (dzieciom, wnukom, prawnukom itd.), 3) krew- świadek może żądać, aby przesłuchano go na rozprawie z wyłą-
nym w linii bocznej, a więc rodzeństwu (braciom, siostrom), czeniem jawności, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hań-
w tym rodzeństwu przyrodniemu, tj. mającemu tylko wspólnego bę jego lub osobę dla niego najbliższą. Istnieją i inne okoliczności
ojca lub matkę, 4) powinowatym w linii prostej, czyli wstępnym skutkujące ochroną świadka w prawie karnym procesowym, choćby
(ojczymowi – mężowi matki, babki, prababki itd., macosze – żonie poprzez treść regulacji z art. 184 KPK, który statuuje możliwość za-
ojca, dziadka, pradziadka itd., rodzicom, dziadkom, pradziadkom chowania w tajemnicy okoliczności umożliwiających ujawnienie toż-
itd. małżonka) oraz zstępnym (małżonkom – zięciowi, synowej, samości świadka, w tym danych osobowych, jeżeli nie mają one zna-
dzieciom, wnukom, prawnukom itp. własnym oraz dzieciom – pa- czenia dla rozstrzygnięcia w sprawie, a zachodzi uzasadniona obawa
sierbowi, pasierbicy, wnukom, prawnukom itd. małżonka, 5) po- niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacz-
winowatym w linii bocznej, tj. rodzeństwu małżonka (szwagrowi, nych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej.
bratowej), mężowi siostry (szwagrowi), żonie brata (bratowej),
6) przysposabiającemu i jego małżonkowi lub przysposobionemu Instrumenty ochrony relacji poufności w prawie cywil-
i jego małżonkowi, 7) osobie pozostającej we wspólnym pożyciu nym procesowym
14
(S. Zimoch: Osoba..., s. 1303–1304)” . Autor w starszym piśmien- Prawo cywilne w zakresie procedury postępowania przed sądem po-
nictwie wskazywał równocześnie, że „osobami pozostającymi we wszechnym, regulowanej w Kodeksie postępowania cywilnego, ➜
wspólnym pożyciu są wyłącznie konkubina i konkubent. Wspól-
nym pożyciem, o którym mowa w art. 115 § 11 KK, jest wyłącznie 14 R.A. Stefański , Komentarz aktualizowany do kodeksu postępowania karnego,
pożycie mężczyzny i kobiety. W ujęciu tym chodzi o konkubinat 15 SIP Lex.
rozumiany jako współżycie analogiczne do małżeńskiego, tyle że Wyr. SN z 31.3.1988 r., I KR 50/88, OSNKW 1988, Nr 9–10, poz. 71, z glosą
A. Szlęzaka, OSPiKA 1989, Nr 4, s. 205–207.
pozbawione legalnego węzła. Oznacza to istnienie ogniska domo- 16 Ibidem.
wego charakteryzującego się duchową, fi zyczną i ekonomiczną 17 18 Wyr. SN z 12.11.1975 r., V KR 203/75, OSPiKA 1976, z. 10, poz. 187.
15
więzią łączącą mężczyznę z kobietą. Wyliczenie osób, którym Wyr. SN z 31.3.1988 r., I KR 50/88, OSNKW 1988, Nr 9–10, poz. 71; wyr. SN
z 5.10.2007 r., IV KK 254/07, Prok. i Pr. 2008, Nr 5, poz. 12.
przysługuje prawo odmowy zeznań, ma charakter wyczerpujący Wyr. SA w Katowicach z 15.3.2007 r., II AKa 24/07, Prok. i Pr. 2007, Nr 11,
19
poz. 26.
i nie może być rozszerzane w drodze wykładni, chodzi bowiem 20 Post. SN z 7.7.2004 r., II KR 187/87, OSNKW 1988, Nr 1–2, poz. 11; post. SN
o instytucję o charakterze wyjątkowym” . Obecnie pogląd na de- z 27.5.2003 r., IV KK 63/03, OSNwSK 2003, Nr 1, poz. 1132.
16
fi niowanie konkubinatu znacząco ewoluuje. L. Paprzycki słusznie 21 Wyr. SA w Szczecinie z 21.12.2006 r., II AKa 157/06, Legalis.
22 Post. SN z 7.7.2004 r., II KK 176/04, OSNwSK 2004, Nr 1, poz. 1267.
wywodzi, że „osoba pozostająca we wspólnym pożyciu to osoba 23 L. Paprzycki, Komentarz aktualizowany do kodeksu postępowania karnego, SIP Lex.
pozostająca w związku co do istoty takim samym jak związek mał- 24 Ibidem.
Projekt „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 21
sprawy. O sporządzeniu odrębnego protokołu czyni się wzmiankę żeński, tyle tylko, że pozbawiony on jest węzła prawnego, przewi-
17
w odpowiednim miejscu akt, wskazując w niej numer, pod którym dzianego przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy . Sąd ma obowią-
18
został zarejestrowany w urządzeniu ewidencyjnym prowadzonym zek ustalić istnienie tego węzła faktycznego przede wszystkim
19
zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych, zwanym w czasie czynu, ale także w czasie składania zeznań , gdyż prawo
dalej urządzeniem ewidencyjnym (§ 2 PostProtTajemR). Protokoły odmowy zeznań nie przysługuje byłemu konkubentowi ani w sy-
20
przesłuchań oraz dokumenty lub przedmioty, na które rozciąga się tuacji, gdy konkubinat powstał w toku postępowania sądowego .
21
obowiązek zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem za- Pojęcie „wspólne pożycie” odnoszone jest wyłącznie do konkubi-
wodu lub funkcji, przechowuje się w aktach sprawy lub w miejscu natu, a w szczególności do związku osób o różnej płci, odpowia-
22
przechowywania dowodów rzeczowych w sposób, który uniemoż- dającego od strony faktycznej stosunkowi małżeństwa, którym
liwia zapoznanie się z nimi przez osoby nieuprawnione, zaś każ- w myśl art. 18 Konstytucji RP jest wyłącznie związek osób różnej
dorazowe udostępnienie protokołów, dokumentów i przedmio- płci” . Autor afi rmuje jednak zasadnie pogląd, że „uprawnienie
23
tów podlega odnotowaniu w karcie zapoznania się z dokumentem takie przysługuje także osobom pozostającym w związkach part-
24
znajdującej się w aktach sprawy (§ 3 PostProtTajemR). nerskich osób tej samej płci” . Z kolei na podstawie art. 185 KPK
można zwolnić od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania
Obowiązek zeznawania a ochrona relacji między osobami naj- osobę pozostającą z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku
bliższymi osobistym, jeżeli osoba taka wnosi o zwolnienie.
Kolejną ważną kategorią uczestników postępowania karnego są
osoby najbliższe dla oskarżonego, które na mocy art. 182 § 1 KPK Inne wypadki ochrony relacji poufności w prawie karnym pro-
mogą odmówić zeznań. To prawo trwa mimo ustania małżeństwa cesowym
lub przysposobienia. R.A. Stefański wymienia, w zgodzie z art. 115 Innym uprawnionym do odmowy zeznań świadkiem jest osoba, któ-
§ 11 KK, że do kręgu takich osób należą małżonek, wstępny, zstęp- ra w innej toczącej się sprawie jest oskarżona o współudział w prze-
ny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba stępstwie objętym postępowaniem. Z kolei przepis art. 183 § 1 KPK
pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a tak- wskazuje, że świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie,
że osoba pozostająca we wspólnym pożyciu, i precyzuje, że: „ pra- jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę
wo odmowy zeznań przysługuje : 1) małżonkowi, 2) krewnym dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub
w linii prostej, tj. wstępnym (rodzicom, dziadkom, pradziadkom przestępstwo skarbowe, zaś § 2 wskazanego przepisu stanowi, że
itd.) i zstępnym (dzieciom, wnukom, prawnukom itd.), 3) krew- świadek może żądać, aby przesłuchano go na rozprawie z wyłą-
nym w linii bocznej, a więc rodzeństwu (braciom, siostrom), czeniem jawności, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hań-
w tym rodzeństwu przyrodniemu, tj. mającemu tylko wspólnego bę jego lub osobę dla niego najbliższą. Istnieją i inne okoliczności
ojca lub matkę, 4) powinowatym w linii prostej, czyli wstępnym skutkujące ochroną świadka w prawie karnym procesowym, choćby
(ojczymowi – mężowi matki, babki, prababki itd., macosze – żonie poprzez treść regulacji z art. 184 KPK, który statuuje możliwość za-
ojca, dziadka, pradziadka itd., rodzicom, dziadkom, pradziadkom chowania w tajemnicy okoliczności umożliwiających ujawnienie toż-
itd. małżonka) oraz zstępnym (małżonkom – zięciowi, synowej, samości świadka, w tym danych osobowych, jeżeli nie mają one zna-
dzieciom, wnukom, prawnukom itp. własnym oraz dzieciom – pa- czenia dla rozstrzygnięcia w sprawie, a zachodzi uzasadniona obawa
sierbowi, pasierbicy, wnukom, prawnukom itd. małżonka, 5) po- niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacz-
winowatym w linii bocznej, tj. rodzeństwu małżonka (szwagrowi, nych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej.
bratowej), mężowi siostry (szwagrowi), żonie brata (bratowej),
6) przysposabiającemu i jego małżonkowi lub przysposobionemu Instrumenty ochrony relacji poufności w prawie cywil-
i jego małżonkowi, 7) osobie pozostającej we wspólnym pożyciu nym procesowym
14
(S. Zimoch: Osoba..., s. 1303–1304)” . Autor w starszym piśmien- Prawo cywilne w zakresie procedury postępowania przed sądem po-
nictwie wskazywał równocześnie, że „osobami pozostającymi we wszechnym, regulowanej w Kodeksie postępowania cywilnego, ➜
wspólnym pożyciu są wyłącznie konkubina i konkubent. Wspól-
nym pożyciem, o którym mowa w art. 115 § 11 KK, jest wyłącznie 14 R.A. Stefański , Komentarz aktualizowany do kodeksu postępowania karnego,
pożycie mężczyzny i kobiety. W ujęciu tym chodzi o konkubinat 15 SIP Lex.
rozumiany jako współżycie analogiczne do małżeńskiego, tyle że Wyr. SN z 31.3.1988 r., I KR 50/88, OSNKW 1988, Nr 9–10, poz. 71, z glosą
A. Szlęzaka, OSPiKA 1989, Nr 4, s. 205–207.
pozbawione legalnego węzła. Oznacza to istnienie ogniska domo- 16 Ibidem.
wego charakteryzującego się duchową, fi zyczną i ekonomiczną 17 18 Wyr. SN z 12.11.1975 r., V KR 203/75, OSPiKA 1976, z. 10, poz. 187.
15
więzią łączącą mężczyznę z kobietą. Wyliczenie osób, którym Wyr. SN z 31.3.1988 r., I KR 50/88, OSNKW 1988, Nr 9–10, poz. 71; wyr. SN
z 5.10.2007 r., IV KK 254/07, Prok. i Pr. 2008, Nr 5, poz. 12.
przysługuje prawo odmowy zeznań, ma charakter wyczerpujący Wyr. SA w Katowicach z 15.3.2007 r., II AKa 24/07, Prok. i Pr. 2007, Nr 11,
19
poz. 26.
i nie może być rozszerzane w drodze wykładni, chodzi bowiem 20 Post. SN z 7.7.2004 r., II KR 187/87, OSNKW 1988, Nr 1–2, poz. 11; post. SN
o instytucję o charakterze wyjątkowym” . Obecnie pogląd na de- z 27.5.2003 r., IV KK 63/03, OSNwSK 2003, Nr 1, poz. 1132.
16
fi niowanie konkubinatu znacząco ewoluuje. L. Paprzycki słusznie 21 Wyr. SA w Szczecinie z 21.12.2006 r., II AKa 157/06, Legalis.
22 Post. SN z 7.7.2004 r., II KK 176/04, OSNwSK 2004, Nr 1, poz. 1267.
wywodzi, że „osoba pozostająca we wspólnym pożyciu to osoba 23 L. Paprzycki, Komentarz aktualizowany do kodeksu postępowania karnego, SIP Lex.
pozostająca w związku co do istoty takim samym jak związek mał- 24 Ibidem.
Projekt „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 21
