Page 25 - Klinika nr 22 (27)/2017

debata środowiskowa

16
wynika z właściwości zobowiązania ani nie jest w inny sposób jednego roszczenia” . W sytuacji opisanej powyżej doktryna wska-
oznaczony. Brak takiego wezwania w okolicznościach opisanych zuje, że roszczenie „wątpliwe”, po wyłączeniu go do osobnego po-
powyżej oznacza, że roszczenie o zapłatę nie jest jeszcze wyma- stępowania, winno być skierowane do postępowania zwykłego
galne, a więc nie może stanowić przedmiotu sporu sądowego, bądź właściwego postępowania odrębnego.
w związku z czym obligatoryjnie skutkuje oddaleniem powództwa.
Przepis powyższy nie dotyczy jednak świadczeń, których termin Wniesienie zarzutów od nakazu zapłaty
spełnienia został przez strony oznaczony, np. w umowie. W takiej Moment doręczenia nakazu zapłaty, w świetle przedstawionych
sytuacji powód przed zainicjowaniem sprawy w postępowaniu są- powyżej rozważań, stanowi dla stron postępowania punkt przeło-
dowym nie będzie miał obowiązku uprzedniego wezwania dłużni- mowy, od którego zależy sposób rozstrzygnięcia sporu przez wła-
ka do spełnienia świadczenia pod rygorem oddalenia powództwa. ściwy sąd. Albo pozwany zaniecha wniesienia we właściwym ter-
minie pisma zawierającego zarzuty i nakaz zapłaty uprawomocni
Wydanie nakazu zapłaty i bieg terminu się − co zaktualizuje po stronie pozwanego obowiązek zaspoko-
do wniesienia zarzutów jenia roszczenia − albo działania pozwanego polegające na wnie-
Wydanie przez sąd nakazu zapłaty obliguje pozwanego, aby w ter- sieniu zarzutów od nakazu zapłaty doprowadzą do sądowego roz-
minie dwóch tygodni od dnia jego doręczenia zaspokoił roszcze- poznania sprawy w postępowaniu zwykłym (art. 491, art. 493,
nie w całości wraz kosztami procesu albo wniósł w tym terminie art. 494 § 2, art. 495, 496 KPC). Moment doręczenia nakazu
zarzuty od nakazu zapłaty (art. 491 KPC). W przypadku poczu- zapłaty stanowi zatem punkt wyjścia dla ostatecznego rozstrzy-
cia braku zasadności roszczeń podniesionych w pozwie wniesie- gnięcia sporu prawnego i wywołuje daleko idące skutki prawne
nie przez pozwanego należycie opłaconych zarzutów zaktualizuje dla pozwanego, który nie zareagował w porę na doręczone mu pi-
obowiązek sądu, jakim jest skierowanie sprawy do postępowania smo (art. 494 § 2 KPC). Co więcej, postępowanie nakazowe nie
zwykłego w celu poddania orzeczenia merytorycznej kontroli, jest uwarunkowane działaniem stron za pomocą profesjonalnych
tj. oceny jego zasadności (art. 495 KPC). Należy jednak bardzo ści- pełnomocników, co z kolei ma szczególnie znaczenie w kontekście
śle przestrzegać dwutygodniowego terminu na wniesienie zarzu- aktualnej po dzień dzisiejszy rzymskiej paremii: ignorantia iuris no-
tów − jego nieusprawiedliwione przekroczenie skutkować będzie cet (łac. nieznajomość prawa szkodzi), która wyraża jedną z pod-
odrzuceniem zarzutów, a w konsekwencji uprawomocnieniem się stawowych i zarazem najstarszych zasad prawa. W praktyce zasada
nakazu zapłaty (art. 494 KPC). ta oznacza niemożność powoływania się na niewiedzę w zakresie
Bieg terminu do wniesienia zarzutów przeciwko nakazowi zapła- obowiązujących przepisów prawnych w celu uchylenia mocy ich
ty rozpoczyna się od dnia doręczenia pozwanemu nakazu zapła- negatywnych konsekwencji prawnych, co m.in. może mieć miej-
ty wraz z pozwem i pouczeniem. Dla rozpoczęcia biegu terminu sce również w przypadku niewniesienia w porę zarzutów od nie-
bez znaczenia jest zatem okoliczność, że pozwany w inny spo- zasadnego nakazu zapłaty, który w następstwie uprawomocni się
sób dowiedział się o wydaniu przeciwko niemu nakazu zapłaty, i zagrozi interesom majątkowym pozwanego zgodnie z przywoła-
a także okoliczność, iż brał udział w już toczącym się postępowa- ną powyżej paremią . Podkreślam w tym miejscu, że sytuacja taka
17
niu w związku z wniesieniem zarzutów przez innych pozwanych miała miejsce w kazusie opisanym we wstępie opracowania, kie-
(art. 491 § 3 KPC). Należy przy tym zaznaczyć, że doręczenie na- dy to starsza osoba mieszkająca samotnie, nie podejmując przez
kazu zapłaty bez doręczenia pozwu i odpisów dokumentów nie znaczny okres korespondencji z sądu zawierającej nakaz zapłaty
wywołuje skutków prawnych związanych z prawidłowym dorę- wraz z pozwem i pouczeniem, przyczyniła się do przyjęcia fikcji
czeniem. To samo dotyczy przypadku wskazania w powództwie prawnej, iż został on pozwanej skutecznie doręczony. W następ-
błędnego adresu pozwanego − wówczas sąd winien uchylić nakaz stwie nakaz zapłaty uprawomocnił się i otworzył wierzycielowi
zapłaty z urzędu oraz wezwać powoda do wskazania adresu prawi- drogę do egzekucji roszczeń pieniężnych nim zasądzonych.
dłowego pod rygorem zawieszenia postępowania (por. art. 177 § 1
pkt 6 KPC) . Wskazanie właściwego miejsca pobytu pozwanego W postępowaniu zwykłym środkiem zaskarżenia przysługu-
13
otworzy możliwość ponownego zasądzenia nakazu zapłaty, chyba jącym stronom od merytorycznego orzeczenia jest apelacja,
że powód wystąpi z wnioskiem o ustanowienie kuratora sądowego w postępowaniu nakazowym będą to z kolei tzw. zarzuty.
na podstawie art. 143 KPC, co z kolei będzie skutkować obligato-
ryjnym przekazaniem sprawy do postępowania zwykłego lub wła- Pismo zawierające zarzuty należy wnieść do sądu, który wydał na-
ściwego postępowania odrębnego . kaz zapłaty, wskazując tym samym zakres zaskarżenia (w całości
14
Jak wskazano powyżej, z art. 491 § 1 KPC wynika nadto obowią- czy w części) oraz okoliczności faktyczne i dowody na poparcie po-
zek zaspokojenia roszczenia z nakazu zapłaty w całości, co ozna- wództwa (art. 493 § 1 KPC). Jest to niezwykle ważna czynność
cza, że sąd albo w całości uwzględni roszczenia powoda, albo ze względu na dalsze brzmienie ustawy – niezgłoszenie wszystkich
w całości oddali powództwo. Dodać należy, że początkowo w judy- zarzutów przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy obarczone
katurze ugruntował się powszechnie akceptowany pogląd o niedo- zostało groźbą ich utraty, tj. późniejszą niemożnością powoływa-
puszczalności wydania nakazu zapłaty częściowo tylko uwzględ- nia ich przed sądem. Wyraża się to w obowiązku pominięcia przez
niającego żądania pozwu . Należy jednak w tym miejscu zwrócić sąd twierdzeń i dowodów spóźnionych, chyba że strona upraw-
15
uwagę na opozycyjne i bardziej aktualne stanowisko Sądu Najwyż- dopodobni, że nie zgłosiła ich w zarzutach bez swojej winy lub
szego, zgodnie z którym „nie jest wykluczone, aby w przypadku że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowo-
przedmiotowej kumulacji roszczeń nakaz zapłaty mógł być wyda- duje zwłoki w rozpoznaniu sprawy bądź że występują inne wyjąt-
ny jedynie w odniesieniu do tego z roszczeń, co do którego zacho- kowe okoliczności sprawy (art. 493 § 1 KPC). Rozwiązanie takie
dzą pozytywne przesłanki w tym względzie, a nawet co do części
16 Uchw. SN z 28.7.1993 r., III CZP 99/93, OSNCP 1994, Nr 3, poz. 54; M. Manow-
13 Zob.: A. Jakubecki (red.), op. cit. ska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1−505(38),
14 Ibidem. Warszawa 2015.
15 Zob.: orz. SN z 20.9.1961 r., 2 CZ 104/61, OSN 1962, Nr 3, poz. 113. 17 Zob.: art. 494 KPC.

www.edukacjaprawnicza.pl 3(168) rok akademicki 2016/2017 21

KLINIKA-22(27)-2016.indd 21 24.05.2017 11:05