Page 26 - Klinika nr 22 (27)/2017

debata środowisKowa

akcentuje tym samym dyskrecjonalność władzy sędziego, który lub wcześniej. Dziwi zatem stanowisko SN w przedmiocie bezsku-
poddaje okoliczności uzasadniające przytoczenie twierdzeń lub teczności oświadczenia o potrąceniu dokonanego przed doręcze-
dowodów spóźnionych swojej ocenie i w oparciu wyłącznie o nią niem nakazu zapłaty, skoro ustawodawca w prawie materialnym
podejmuje uznaniowo indywidualne rozstrzygnięcie. wprowadza zakaz odwołania skutecznie złożonego oświadczenia
Według ustawodawcy celem nowej regulacji jest skłonienie stron woli, jeżeli jego odwołanie nie doszło do adresata wcześniej lub jed-
do artykulacji twierdzeń faktycznych i dowodów możliwie najszyb- nocześnie z tym odwołaniem. Przyjęcie powyższego poglądu SN
ciej, aby w ten sposób doprowadzić do koncentracji materiału pro- prowadzi co najmniej do wątpliwości w zakresie zasadności funk-
18
cesowego, umożliwiającego szybsze wydanie wyroku . Jeśli zaś cjonowania regulacji z art. 61 KC, a także realnej potrzeby składa-
chodzi o przypuszczalne zarzuty, jakie mogą przysługiwać wzglę- nia oświadczenia o potrąceniu wzajemnych wierzytelności jeszcze
dem drugiej strony, to najprościej sklasyfikować je można w dwóch przed formalnym wszczęciem procesu.
19
podgrupach: zarzutów formalnych oraz zarzutów materialnych . Celem skierowania sprawy do rozpoznania na rozprawie w wyniku
Do pierwszej kategorii z pewnością zaliczają się nie tylko te, które skutecznego wniesienia zarzutów jest więc rzetelne przeanalizowa-
muszą być zgłoszone przed wdaniem się w spór (np. zarzut zapisu nie dowodów i twierdzeń stron przez niezależny i bezstronny sąd
na sąd polubowny, zarzut niewłaściwości sądu), lecz również takie, (art. 496 KPC). Rozstrzygnięcie oparte wyłącznie na twierdzeniach
które mogą być zgłaszane w toku całego postępowania (np. zarzut pozwu oraz załączonych do niego dokumentach podlega zatem me-
powagi rzeczy osądzonej, zarzut przedawnienia, zarzut potrą- rytorycznej kontroli w okolicznościach zgłoszenia przez pozwanego
cenia). Zarzuty merytoryczne natomiast skierowane będę prze- twierdzeń i dowodów nasuwających wątpliwości co do ich prawdzi-
ciwko żądaniom pozwu w celu podważenia zasadności roszczeń wości (art. 494 § 2 KPC). Wynikająca z pism procesowych, tj. przede
powoda. Ujmując to prościej, zarzuty merytoryczne mają obalać wszystkim z pozwu i zarzutów od nakazu zapłaty, odmienność
twierdzenia powoda z pozwu poprzez systematyczne wykazanie stanowisk stron postępowania implikuje obligatoryjność urucho-
ich nieprawdziwości, co wyraża się brakiem uznania opisywanych mienia procedury wyjaśniającej wzajemne rozłożenie oraz zasad-
pozwem okoliczności jako zgodnych z tzw. klasyczną koncepcją ność roszczeń podmiotów występujących po przeciwnych stronach
prawdy (zgodnością przywołanych przez powoda twierdzeń z rze- (art. 495 KPC). Jak wskazano powyżej, uruchomienie dalszej pro-
czywistym stanem rzeczy). cedury zależne jest więc od tego, czy pozwany wniesie w należytym
Z kolei w postępowaniu wekslowym zarzuty dzieli się na obiektyw- terminie i należycie opłacone zarzuty od doręczonego mu nakazu
ne i subiektywne . Do pierwszych z nich zalicza się zarzuty wy- zapłaty, czy też zaniecha dalszych działań, co spowoduje uprawo-
20
nikające bezpośrednio z treści weksla (np. zarzut braku zdolności mocnienie się nakazu zapłaty (art. 494 § 2, art. 495 KPC).
wekslowej, wady formalne lub braki ustawowe weksla), do drugich Oprócz możliwości podniesienia zarzutów od nakazu zapłaty ist-
z kolei zarzuty wynikające ze stosunków osobistych istniejących nieje również droga zakwestionowania orzeczenia sądu przez stro-
pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem, jak zarzut potrącenia . Na- ny postępowania w drodze złożenia zażalenia. Do orzeczeń za-
21
leży jednak mieć na uwadze odmienność samego złożenia oświad- skarżalnych zażaleniem należy zaliczyć enumeratywnie wskazane
czenia o potrąceniu − które stanowi czynność materialnoprawną w art. 394 KPC orzeczenia sądu wydawane w formie postanowień
− od czynności procesowej, jaką jest podniesienie zarzutu potrące- lub zarządzeń przewodniczącego. Należą do nich m.in. postanowie-
nia . Złożenie takiego oświadczenia może nastąpić zarówno przed nia o kosztach procesu, postanowienia w przedmiocie zwolnienia
22
doręczeniem pozwanemu nakazu zapłaty wraz z pozwem, jak i już od ich ponoszenia przez którąś ze stron, postanowienia w przed-
po takim doręczeniu, tj. w toku postępowania . Zgodnie z poglą- miocie nadania nakazowi zapłaty rygoru natychmiastowej wyko-
23
dem SN i doktryny przewidziany powyżej wymóg nie dotyczy sy- nalności czy też postanowienie w przedmiocie sprostowania lub
tuacji, w której do potrącenia doszło przed doręczeniem pozwane- wykładni orzeczenia albo ich odmowa, zarządzenia o zwrocie po-
mu nakazu zapłaty i pozwu . Z kolei odmienne i w mojej ocenie zwu, zarządzenia o zwrocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia
24
nietrafne stanowisko zajął SN w wyroku z 7.5.2004 r., przyjmu- (art. 394 KPC). W okolicznościach opisanych powyżej obydwu stro-
jąc, że nie jest skuteczne oświadczenie o potrąceniu dokonane nom przysługuje zażalenie na zarządzenie lub postanowienie sądu
przed doręczeniem nakazu wraz z pozwem . Należy mieć jednak (nawet jeśli zostało zawarte w nakazie zapłaty), chyba że strona
25
na uwadze, że powyższe stanowisko stoi w poważnej sprzeczności podniesie zarzuty od nakazu zapłaty . Wówczas złożenie zażalenia
26
z przepisami regulującymi warunki złożenia skutecznego oświad- np. na postanowienie o kosztach procesu byłoby niedopuszczalne .
27
czenia woli. Mam tu na myśli art. 61 § 1 KC, zgodnie z którym Czynność złożenia zarzutów od nakazu zapłaty jest bowiem zawsze
oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone równoznaczna z zaskarżeniem samego postanowienia o kosztach
z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że osoba ta mogła za- procesu − w razie uwzględnienia zarzutów pozwanego sąd z urzę-
poznać się z jego treścią. Ze zdania drugiego tego przepisu z ko- du zmieni również postanowienie w przedmiocie kosztów proce-
lei wynika zakaz odwołania skutecznie złożonego oświadczenia, su. W związku z powyższym niedopuszczalne jest, aby w zażaleniu
chyba że odwołanie to doszło jednocześnie z tym oświadczeniem kwestionować ocenę zasadności powództwa − służy temu wyłącznie
28
środek zaskarżenia, jakim są właśnie zarzuty od nakazu zapłaty .
18 Druk sejmowy Nr 4332, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VI kadencji (2001−2005),
s. 52. Odrzucenie zarzutów
19 M. Manowska, Postępowanie nakazowe..., op. cit., s. 71. Ustawodawca w art. 494 KPC przewidział okoliczności, któ-
20 Ibidem.
21 Ibidem. rych zaistnienie skutkować będzie odrzuceniem zarzutów. Sytu-
22 Wyr. SN z 4.2.2004 r., I CK 181/03, MoP 2007, Nr 4, s. 205; wyr. SN 9.10.2003 r. acja taka nastąpi w przypadku wniesienia zarzutów po upływie
V CK 319/02, Legalis. dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty bądź w razie nie-
23 R. Flejszar, [w:] A. Góra-Błaszczykowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego,
Warszawa 2013, s. 1215. należytego opłacenia pisma przez pozwanego i nieuzupełnienia
24 Uchw. SN z 13.10.2005 r., III CZP 56/05, OSNC 2006, Nr 7−8, poz. 119; wyr. SN
6.10.2006 r., V CSK 206/06, Legalis. 26 Ibidem.
25 Wyr. SN z 7.5.2004 r., I CK 666/03, OSNC 2005, Nr 5, poz. 86 z krytycznymi glo- 27 M. Manowska, Postępowanie nakazowe..., op. cit., s. 74.
sami T. Szanciły. 28 Ibidem.

22 KliniKa nr 22 (27)/2017 www.fupp.org.pl

KLINIKA-22(27)-2016.indd 22 24.05.2017 11:05