Page 28 - Klinika nr 22 (27)/2017
P. 28

debata środowisKowa



            Przykładów tego rodzaju przypadków dostarcza bogate orzecznic-  KPC. Na podstawie art. 730 KPC postanowienie o udzieleniu za-
            two SN, które jest w tym względzie dość jednolite. Nie uzasadnia   bezpieczenia doręcza się wyłącznie uprawnionemu, tj. powodowi
            więc przywrócenia terminu nieznajomość znaczenia terminów   w sytuacji wydania nakazu zapłaty, który stanowić ma przecież od-
            procesowych przez osobę, której powierzono przyjmowanie pism   powiednik ww. postanowienia. Zgodnie zaś z art. 491 § 3 KPC sąd
                                                                                                                43
            sądowych, zwłoka w  wykonaniu zarządzenia o  uiszczeniu opłat   jest zobligowany do doręczenia nakazu zapłaty obydwu stronom .
            jako efekt niedociągnięć w pozwanej jednostce czy też inne uchy-  Przeważają argumenty opowiadające się za  wadliwością stoso-
            bienia organizacyjne strony . Należy jednak wskazać, że możliwa   wania ww. przepisów jednocześnie i pierwszeństwem doręczenia
                                 39
            jest tzw. subiektywizacja kryteriów oceny winy strony. Według SN   na podstawie art. 730 KPC. Dopiero po otrzymaniu potwierdzenia
            brak winy pracownika, który nie dochował terminu wytoczenia po-  doręczenia nakazu zapłaty powodowi, który od tej pory skutecznie
            wództwa o przywrócenie do pracy, powinien być oceniany z punk-  może realizować zabezpieczenie, sąd powinien dokonać doręcze-
            tu widzenia jego subiektywnej oceny stanu rzeczy z uwzględnie-  nia na podstawie art. 491 § 3 KPC.
            niem stopnia jego wykształcenia i posiadanej wiedzy prawniczej   Odmienne stanowisko prezentuje z kolei A. Marciniak, twierdząc,
            oraz doświadczenia życiowego .                      że nie dochodzi do powyższej kolizji, ponieważ art. 730 KPC nie
                                   40
                                                                ma zastosowania do sytuacji doręczenia pozwanemu nakazu za-
            Skutki wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty        płaty w postępowaniu nakazowym. W mojej ocenie regulacje te po-
            Prawidłowe wniesienie zarzutów prowadzi do  wyznaczenia roz-  zostają względem siebie w stosunku lex generali – lex speciali, jed-
            prawy przez przewodniczącego i zarządzenia doręczenia ich po-  nak funkcjonalna ocena specyfiki wydania nakazu zapłaty może
            wodowi (art. 495 § 1 KPC). Nie można jednak wnieść zarzutów   przemawiać za zasadnością jego doręczenia w pierwszej kolejno-
            w  sytuacji zaskarżenia samego tylko postanowienia o  kosztach   ści na rzecz powoda . Choć osłabia to pozycję pozwanego i może
                                                                               44
            postępowania – w takim przypadku przysługuje względem niego   oznaczać, że niezasadnie wydany nakaz zapłaty (np. na podsta-
                                   41
            zażalenie (por. art. 394 KPC) . Wniesienie zarzutów od nakazu   wie zapłaconej faktury) zostanie wyegzekwowany, i to niezależ-
            zapłaty, jako rozpoczęcie drugiego etapu postępowania po jego wy-  nie od wniesienia wobec niego zarzutów, należy również wskazać,
            daniu, powoduje pewne ograniczenia procesu zwykłego toczącego   iż regulacja ta może negatywnie wpłynąć na sytuację wierzyciela
            się na skutek wniesionych zarzutów. Z uwagi na funkcję oraz cel   w okolicznościach tzw. zmowy procesowej dłużników . Dłużnik
                                                                                                         45
            tej drugiej fazy postępowania, jaką przede wszystkim jest ocena   może bowiem prewencyjnie porozumieć się z osobą trzecią
            zasadności wydanego nakazu zapłaty, niedopuszczalna jest przed-  (np. wystawiając jej weksel), a następnie poprzez swoją bez-
            miotowa zmiana powództwa zmierzająca do  rozszerzenia bądź   czynność i brak wniesienia środka zaskarżenia doprowadzić
            zmiany przedmiotu sprawy. Dalszym ograniczeniem toku proce-  do zasądzenia nakazem zapłaty kwoty pieniężnej na jej ko-
            su jest niemożność powoływania się przez strony postępowania   rzyść. W konsekwencji osoba ta „fikcyjnie” wyegzekwuje należ-
            na nowe okoliczności, zarzuty i wnioski dowodowe, wcześniej nie-  ność na podstawie wydanego nakazu zapłaty, a następnie nieofi-
            ujawnione w pozwie lub zarzutach, chyba że strona wykaże, że nie   cjalnie przekaże dłużnikowi poza procesem uzyskaną w ten sposób
            mogła z nich skorzystać wcześniej lub że potrzeba ich powołania   kwotę. Tym samym rzeczywisty wierzyciel dochodzący swych praw
            wynikła później, tj. po wniesieniu pozwu lub zarzutów (art. 493   w postępowaniu nakazowym nie uzyska zaspokojenia od dłużnika
            § 1 KPC). Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wyda wyrok, w któ-  nawet po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty czy też na podsta-
            rym albo nakaz zapłaty w całości lub w części utrzyma w mocy,   wie art. 492 KPC. Zajęcia takiego dokona podstawiony wcześniej
            albo go uchyli i orzeknie o żądaniu pozwu (art. 496 KPC). Z do-  wierzyciel, zaś dłużnik nie będzie nawet musiał wnosić zarzutów
            stępnych rozstrzygnięć sądowych możliwe jest również wydanie   wobec nakazu zapłaty, gdyż i tak nie doprowadzi on do uzyskania
            przez sąd postanowienia o uchyleniu nakazu zapłaty i odrzuceniu   zaspokojenia przez uprawnionego .
                                                                                          46
            pozwu lub umorzeniu postępowania (art. 496 KPC).    Należy jednak podkreślić, że w powyższych okolicznościach wierzy-
            Należy mieć jednak na  uwadze jeszcze jedną, niezwykle istotną   ciel ma prawo skorzystać z tzw. skargi pauliańskiej, która w swych
            konsekwencję wydania przez sąd nakazu zapłaty. Od  momen-  skutkach ma  powodować uznanie czynności dłużnika dokona-
            tu jego wydania nawet nieprawomocny nakaz zapłaty stanowi   nej z  pokrzywdzeniem wierzycieli za  bezskuteczną pod warun-
            tytuł zabezpieczenia wykonalny bez nadawania mu klauzuli wy-  kiem, iż spełnione zostaną wszystkie przesłanki, o których mowa
            konalności (art. 492 KPC) – nie ma przy tym znaczenia okolicz-  w art. 527 KC. Do pierwszej z tych przesłanek zalicza się czynność
            ność wniesienia czy też niewniesienia zarzutów przez pozwanego.   prawną dłużnika dokonaną ze świadomością pokrzywdzenia wie-
            Co do zasady taki nakaz zapłaty powinien być traktowany jak po-  rzyciela, a więc gdy działanie dłużnika prowadzi do jego niewypła-
            stanowienie o udzieleniu zabezpieczenia wydane w postępowaniu   calności bądź niewypłacalności w wyższym stopniu. Jednocześnie
            zwyczajnym (zob. art. 730 KPC), w związku z czym doktryna i ju-  obligatoryjne jest wykazanie, że osoba trzecia, która uzyskała ko-
            dykatura wskazują na  bezprzedmiotowość wniosku powoda za-  rzyść majątkową w wyniku czynności prawnej dłużnika, wiedzia-
            wartego w pozwie o zabezpieczenie powództwa . Podkreśla się za-  ła lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowie-
                                               42
            razem kolizję, jaka występuje pomiędzy art. 730 KPC a art. 491 § 3   dzieć, że czynność ta jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela
                                                                (art. 527 KPC). Warto również pokreślić, że uznanie bezskutecz-
              Pst. SN z 12.11.1965 r., II CZ 92/65, Legalis.
            39                                                  ności  czynności  prawnej  dłużnika  dokonanej  z  pokrzywdzeniem
            40  D. Olczak-Dąbrowska, Przywrócenie terminu w  postępowaniu cywilnym, War-  wierzycieli następuje zawsze w  drodze powództwa lub zarzutu
             szawa 2010, s.  189; wyr. SN z  13.5.1994  r., I  PRN 21/94, OSNAPiUS 1994,
             Nr 5, poz. 85; uchw. SN (7) z 17.2.2009 r., III CZP 117/08, OSNC 2009, Nr 7−8,   przeciwko  osobie trzeciej, która  wskutek tej  czynności  uzyskała
             poz. 91. W piśmiennictwie za obiektywnymi miernikami staranności opowiada   korzyść majątkową – nie zaś przeciwko dłużnikowi, który stał się
             się m.in. S. Dmowski. Zob.: S. Dmowski, M. Sychowicz, H. Ciepła, K. Kołakowski,
             T. Wiśniewski, C. Żuławska, J. Gudowski, G. Bieniek, Komentarz do kodeksu cywil-
             nego. Księga trzecia. Zobowiązania. Tom II, Warszawa 2009, s. 1098; T. Ereciński
             (red.), J. Gudowski, M. Jędrzejewska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz.   43  H. Pietrzkowski, Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2014.
             Część I, Warszawa 2016.                            44  R. Flejszar, op. cit., s. 1208.
              R. Flejszar, [w:] op. cit., s. 1208.                Szer. M. Plebanek, op. cit.
            41                                                  45
            42  Ibidem, s. 1209.                                46  Ibidem.
            24 KliniKa nr 22 (27)/2017                                                            www.fupp.org.pl



       KLINIKA-22(27)-2016.indd   24                                                                          24.05.2017   11:05
   23   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33