Page 24 - "Klinika" Nr 37-38 (42-43) 2024
P. 24

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ


        pomocy osobom doznającym przemocy domowej. Osoby studenc-  spotkania w Klinice ze studentkami klientka powiedziała, że part-
           5
        kie  należące do tej sekcji mają okazję do wnikliwej analizy – teo-  ner był sprawcą jedynie przemocy fizycznej. Nie czuła się zaś zra-
        retycznej i praktycznej – zagadnień związanych z dyskryminacją,   niona przez akty wymuszonych stosunków seksualnych – mówiła,
        nierównym traktowaniem kobiet i mężczyzn oraz do późniejszego   że seks jest naturalnym elementem każdego związku.
        wykorzystania zdobytej wiedzy i umiejętności przy rozwiązywaniu
        realnych spraw osób klienckich.                      Sprawa C. – przemoc psychiczna
        W ostatnim roku działalności Kliniki (rok akademicki 2022/2023)   Klientka C. zwróciła się do Kliniki Prawa w lutym 2023 r. z za-
        wraz z innymi studentkami autorka prowadziła trzy sprawy z za-  miarem rozwiedzenia się ze swoim mężem, z którym pozostawała
        kresu przemocy domowej, których stany faktyczne stały się przy-  w związku małżeńskim od 2020 r. C. oznajmiła, że nie kocha już
        czynkiem do rozważań zaprezentowanych w niniejszym artykule.   męża, nie utrzymują żadnej więzi duchowej czy fizycznej oraz
        Na ich gruncie zarysował się bowiem problem związany ze świa-  że czuje się w owym związku nieszczęśliwa. Zaznaczała ponadto,
        domością doświadczania przemocy przez osoby klienckie poradni   że chciałaby, aby rozwód trwał jak najkrócej, najlepiej bez orzeka-
        prawnej i konsekwencji z tego wynikających.          nia o winie. W toku prowadzenia spotkania z C. studentki Kliniki
                                                             odkryły, że C. jest osobą, która od początku trwania związku mał-
        Sprawa A. – przemoc ekonomiczna                      żeńskiego doznaje przemocy psychicznej ze strony męża. Part-
        A. zwróciła się w grudniu 2022 r. do Kliniki Prawa UW z prośbą   ner regularnie wyzywał ją od idiotek, a na jej próby znalezienia
        o udzielenie pomocy prawnej przy rozwodzie z jej mężem, z któ-  pracy reagował wyśmiewaniem się oraz „żartami” odnoszącymi
        rym pozostawała w związku małżeńskim od 2005 r. Od początku   się do tego, że „miejsce kobiety jest w domu”. Powtarzał także,
        trwania małżeństwa to mąż A. zarządzał w całości wspólnymi   że „poza nim nikt jej nie zechce” oraz że nigdy nie stworzyłaby
        środkami finansowymi, co wiązało się np. z koniecznością uzy-  z nikim innym związku. C. nie identyfikowała zachowań męża jako
        skiwania przez A. każdorazowej zgody męża na dokonanie jakie-  przemocy psychicznej.
        gokolwiek wydatku finansowego. Należy wskazać, że na początku
        związku A. zrezygnowała z pracy zawodowej, przekonana słowami   Zagadnienia do rozważenia w świetle powyższych
        męża, że to on będzie zapewniał dochód, a ona powinna zająć się   stanów faktycznych
        dbaniem o dom oraz wychowywaniem dzieci.             Analiza powyższych stanów faktycznych pozwala na sformuło-
        Zgodnie z relacją klientki A. małżeństwo układało się dobrze   wanie następującego wniosku. Osoby doznające przemocy z rąk
        do marca 2022 r. Pod koniec marca 2022 r. A. odkryła w telefo-  partnerów nie zawsze identyfikują zachowania sprawców jako
        nie męża konwersacje SMS-owe, które w jednoznaczny sposób   przejawy przemocy domowej. Po pierwsze, należy więc zastano-
        świadczyły o tym, że mąż dopuścił się zdrady małżeńskiej. Gdy   wić się, z czego to wynika? Po drugie, czemu służy uświadomie-
        klientka skonfrontowała męża ze znalezionymi w jego telefonie   nie sobie przez osobę pokrzywdzoną faktu, że doznała przemocy?
        wiadomościami, mąż nie przyznał się do zdrady. W konsekwen-  Z jakiego powodu jest to potrzebne? Po trzecie, jaka jest rola osoby
        cji stosunki między małżeństwem uległy znacznemu pogorsze-  prawniczej w uświadomieniu osoby doświadczającej przemocy jej
        niu. Mąż zaczął nadużywać alkoholu, wskutek czego dochodziło   sytuacji?
        do awantur, w trakcie których partner groził A. pobiciem oraz unie-  Przed podjęciem próby znalezienia odpowiedzi na powyższe py-
        możliwieniem jej kontaktów z dziećmi. Kilkukrotnie doszło rów-  tania konieczne będzie przedstawienie definicji przemocy domo-
        nież do rękoczynów polegających na popychaniu oraz szarpaniu   wej. Dopiero bowiem odpowiednie zdefiniowanie oraz wyjaśnienie
        A. Gdy A. zwróciła się do Kliniki o pomoc, uważała, że ze strony   omawianego zjawiska pozwolą na przeprowadzenie próby odpo-
        męża doświadczyła przemocy fizycznej, jednak nie czuła, że ogra-  wiedzi na wszystkie postawione powyżej pytania.
        niczanie jej dostępu do środków finansowych stanowiło przemoc
        ekonomiczną.                                         Charakterystyka zjawiska przemocy domowej

        Sprawa B. – przemoc fizyczna                         Definicje przemocy domowej
        W maju 2023 r. do Kliniki WPiA UW zwróciła się B., która   W literaturze  podejmowanych było wiele prób zdefiniowania prze-
                                                                      6
        od dwóch lat doznawała przemocy domowej z rąk swojego kon-  mocy domowej, jednak w niniejszym artykule autorka skupia się
        kubenta. Do przypadków stosowania przemocy fizycznej zazwy-  na definicjach legalnych. Pierwsza z nich wyrażona została w art. 3
                                                                                  7
        czaj dochodziło w trakcie awantur, podczas których jej partner po-  lit. b Konwencji stambulskiej  (dalej jako: „Konwencja”) i wskazuje,
        pychał ją, bił dłońmi po twarzy, kopał po żebrach, dusił, a także   że przemoc domowa „oznacza wszelkie akty fizycznej, seksualnej,
        przygniatał do ziemi. Co najmniej trzykrotnie doszło także do ak-  psychologicznej lub ekonomicznej przemocy występujące w rodzi-
        tów przemocy seksualnej, polegającej na wymuszaniu przez kon-  nie lub gospodarstwie domowym lub pomiędzy byłymi lub obec-
        kubenta stosunków seksualnych. Pomiędzy awanturami partner   nymi małżonkami lub partnerami, niezależnie od tego, czy sprawca
        regularnie przezywał B., używał w jej kierunku wulgaryzmów, po-  i ofiara dzielą miejsce zamieszkania, czy też nie”.
        wtarzał także, że „bez niego jest nikim”, że „jeśli odejdzie, to sobie   W polskim porządku prawnym występuje jedna legalna defi-
        nie poradzi”, a także śmiał się z jej braku wykształcenia. W trakcie   nicja zjawiska przemocy domowej. Zgodnie art. 2 ust. 1 pkt 1
        5   W artykule autorka stara się używać języka inkluzywnego, a więc form neutral-
          nych, takich jak: „osoby studenckie”, „osoby klienckie” czy „osoby prawnicze”. Jak
          już wyżej wskazano, język nie tylko opisuje, ale przede wszystkim kształtuje rze-  6   Zob. np. T. Hanausek, Przemoc jako forma działania przestępczego, Kraków 1966,
          czywistość, z tego też powodu istotne jest używanie sformułowań uwzględniają-  s. 65; K. Krajewski, O pojęciu przemocy w kryminologii, Studia Kryminologiczne,
          cych wszystkich – niezależnie od tożsamości płciowej. Formy męskie lub żeńskie   Kryminalistyczne i Penitencjarne, Warszawa 1988, t. 19, s. 75; D. Rode, Psycho-
          używane są wtedy, gdy autorka pisze o konkretnych osobach ze znaną tożsamo-  logiczne uwarunkowania przemocy w rodzinie. Charakterystyka sprawców, Ka-
          ścią płciową. W IV części artykułu występują zaś znacznie częściej formy żeńskie   towice 2009, s. 19–29; A. Staszak, Przemoc, szczególne udręczenie i szczególne
          ze względu na terminologię używaną w literaturze odnoszącej się do charaktery-  okrucieństwo jako znamię czynu zabronionego, Prok. i Pr. 2008, Nr 12, s. 38.
          styki przemocy domowej, a także z uwagi na nacechowanie płciowe omawianego   7   Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet
          zjawiska.                                           i przemocy domowej (Dz.U. z 2015 r. poz. 961), art. 3 lit. b.

        edukacjaprawnicza.pl                                                       KLINIKA Nr 37–38 (42–43)/2024  23
   19   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29