Page 11 - Klinika nr 15 (19)/2013
P. 11
WARSZTAT PRACY NAUCZYCIELA KLINICZNEGO
uwarunkowania decyzji i działań samych prawników oraz ich Wykres 5. Tendencja udzielanych odpowiedzi na pytanie:
klientów. Usługa świadczona jest odpowiedzialnie, kompetentnie, Czy uważasz, że dzięki działalności w SPP nauczyłeś się,
starannie, efektywnie. To bowiem, jak prawnicy gromadzą wie jak rozpoznawać i rozwiązywać dylematy etyczne?,
dzę i jak ją przetwarzają w decyzje (a więc jakość ich pracy), zależy w zależności od doświadczenia klinicznego
35
wprost od standardów etycznych przez nich dochowywanych” .
Znajomość standardów etycznych jest niezwykle ważna przy wy
konywaniu zawodu prawnika. Co więcej, pozostawanie w zgo 0,35
dzie ze standardami etycznymi w profesjach prawniczych wiąże 0,3
się z wykonywaniem przez nich zawodów zaufania publicznego. 0,25
„Zaufanie publiczne stanowi przymiot, a przy tym etyczne zobo 0,2
wiązanie, sformułowane wobec wszystkich zawodów prawniczych,
których przedstawiciele dokonują w swej pracy operacji na takich 0,15
(…) »ciężkich« wartościach, jak sprawiedliwość, wolność, własność, 0,1
36
godność itp.” . Oczekiwania społeczeństwa co do jakości standar 0,05
dów etycznych są więc znacznie wyższe w stosunku do osób wy 0
konujących zawody prawnicze niż w stosunku do przedstawicieli 1–2 3–5 6–10 11–20 ponad 20
innych grup zawodowych. porady porad porad porad porad
Jak wskazuje raport MacCrate’a, bardzo ważna jest wiedza o źró tak nie
dłach standardów etycznych. Nadto, zgodnie z dominującym
w Polsce podejściem do nauczania etyki prawniczej: „nie należy Źródło: A. Mordel, op. cit., s. 87.
poprzestawać na poznawaniu samych tylko jej norm, lecz za
chowując do nich krytyczny stosunek, przede wszystkim kształ Wnioski płynące z badań empirycznych
tować moralną wrażliwość studentów” . Możliwość taką daje Przebadanie populacji 223 studentów oraz 38 absolwentów pra
37
właśnie program kliniczny, jeżeli jest realizowany przy wydziale wa, z 15 różnych ośrodków w kraju, którzy mieli do czynienia
prawa danej uczelni. Studenci muszą się bowiem nauczyć, aby z edukacją kliniczną we wszelkich dostępnych w Polsce formach
w każdej sprawie dokonać analizy, jakie problemy z zakresu etyki (zajęć obowiązkowych, fakultatywnych, kół naukowych i innych),
prawniczej pojawiły się lub mogą się pojawić w danym przypad pozwoliło na stwierdzenie, że działalność w klinikach prawa umoż
ku. Jak pisze L. Wortham, jest konieczne, aby studenci zapozna liwia nabywanie i doskonalenie umiejętności niezbędnych w zawo
wali się ze standardami etyki zawodowej z perspektywy akade dzie prawnika. Ustalono także, że edukacja kliniczna postrze-
mickiej. Jest ona bowiem z natury swej o wiele bardziej krytyczna gana jest wśród studentów jako bardziej efektywna metoda
niż omawianie zasad etyki prawniczej przez samych członków nauczania umiejętności prawniczych niż metody przyjęte
38
profesji . jako akademickie.
Badając tę umiejętność, zadano ankietowanym pytanie: „Czy uwa Respondentów pytano, jak oceniają nabycie każdej z 10 umiejęt
żasz, że dzięki działalności w studenckiej poradni prawnej nauczy ności, które raport MacCrate’a zalicza do niezbędnych umiejęt
łeś się, jak rozpoznawać i rozwiązywać dylematy etyczne?”. Pytanie ności prawniczych. Po przeprowadzeniu analizy wyników należy
to posiadało cztery warianty odpowiedzi: „tak”, „nie”, „ani tak, ani stwierdzić, że dzięki edukacji klinicznej bardzo dużo, bo aż 90%, re
nie” oraz „już wcześniej posiadałem umiejętność rozwiązywania spondentów przy ustalaniu stanu prawnego sięgało do praktycznie
dylematów etycznych”. wszystkich możliwych źródeł prawniczych, doskonaląc przy tym
Odpowiedzi respondentów pokazują bardzo zbliżoną do siebie umiejętność ustalania stanu prawnego. Aż 87,5% respondentów
ilość odpowiedzi „tak” (50 odpowiedzi – 19%) oraz „nie” (47 od trochę lub bardzo poprawiła umiejętność ustalania stanu faktycz
powiedzi – 18%). Najwięcej, bo 40%, odpowiedzi stanowiło wska nego, 83% trochę lub bardzo poprawiła umiejętność rozwiązywa
zanie na „ani tak, ani nie”. Jak widać, większość respondentów nia problemów. Równie duża liczba ankietowanych – 80% – naby
nie potrafła do końca określić wpływu poradnictwa prawnego na ła umiejętność analizy prawnej (odpowiedzi: „tak” i „zdecydowanie
umiejętność rozwiązywania dylematów etycznych. Natomiast po tak”). Działalność w klinikach pozwoliła nabyć w wysokim stop
zostałe 23% ankietowanych stwierdziło, że już wcześniej posiadało niu umiejętności porozumiewania się (76% respondentów poziom
tę umiejętność. Na odpowiedzi pewien wpływ miało to, czy odpo nabytych umiejętności porozumiewania się oceniła dobrze i na
wiadającym był absolwent, czy student. Absolwenci statystycznie wysokim poziomie) oraz doradzania (74% respondentów nabyło
częściej odpowiadali, że edukacja kliniczna miała wpływ na dosko tę umiejętność). W mniejszym stopniu, aczkolwiek ciągle na za
nalenie ich kompetencji etycznych (32% wśród wskazań absol dowalającym poziomie, studenckie poradnictwo prawne spowo
wentów), a rzadziej, że wpływu nie miała (13% wśród wszystkich dowało, że studenci nabyli umiejętności organizacji i zarządzania
wskazań absolwentów). Zależność ta może mieć związek z okolicz w pracy prawników (67%) oraz prowadzenia postępowania sądo
nością, że dopiero po ukończeniu kursu klinicznego prawnik, pa wego (66%). Natomiast w małym stopniu kliniki prawa kształcą
trząc na całokształt swoich doświadczeń w studenckim poradnic wśród studentów umiejętność prowadzenia postępowania poza
twie prawnym, jest w stanie w sposób refeksyjny ocenić, jak taka sądowego (u 33% ankietowanych). Takie wyniki nie dziwią jed
działalność wpłynęła na jego postawy. nak w sytuacji, gdy zaledwie 2% ankietowanych miało możliwość
Pewną zależność zauważyć można było przy odpowiedziach „tak”
i „nie”, gdzie wraz ze wzrostem doświadczenia klinicznego rosło
35 J. Jabłońska-Bonca, Wprowadzenie do prawa…, op. cit., s. 240.
przekonanie respondentów o nabyciu kompetencji etycznych, na 36 M. Pieniążek, Etyka sytuacyjna prawnika, Warszawa 2008, s. 39.
tomiast wraz ze spadkiem ilości udzielonych porad ankietowani 37 R. Tokarczyk, Etyka prawnicza, Warszawa 2006, s. 68.
częściej zaznaczali, że kompetencji takiej nie nabyli. Zależność tę 38 L. Wortham, Nauczanie odpowiedzialności zawodowej w studenckich poradniach
prawnych w świecie, Klinika. Czasopismo Uniwersyteckiej Poradni Prawnej UJ
przedstawia kolejny wykres (nr 5). 2000, Nr 1, s. 187–194.
10 KLINIKA Nr 15 (19)/2013 www.fupp.org.pl
