Page 19 - Klinika nr 15 (19)/2013
P. 19
DEBATA ŚRODOWISKOWA
Ustanawianie
pełnomocnika
z urzędu
Przemysław Mijal*
w postępowaniu cywilnym
na tle praktyki orzeczniczej
Istniejący w Polsce system nieodpłatnej pomocy prawnej, realizowany przez przyznawa-
nych przez sądy pełnomocników z urzędu, jest przedmiotem krytyki zarówno środowisk
prawniczych, jak i benefcjentów tej pomocy. Formułowane pod adresem funkcjonujących
rozwiązań zarzuty sprowadzają się do krytyki mechanizmu, który – oprócz posiadania
licznych defektów natury legislacyjnej – opiera się na rozstrzyganiu kwestii zasadności
1
oraz potrzeby udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej przez sądy prowadzące postępo-
wanie i nie obejmuje swym zakresem tzw. pomocy przedsądowej, udzielanej aktualnie
przez organizacje pozarządowe oraz studenckie poradnie prawne. Na krytykę zasługu-
je również istnienie odrębnych, w ramach poszczególnych procedur: cywilnej, karnej
i sądowoadministracyjnej, modeli pomocy prawnej z urzędu, które wymagałyby unifkacji
oraz ujednolicenia kryteriów jej przyznawania. Przedmiotem niniejszego opracowania
jest przedstawienie modelu funkcjonującego w ramach postępowania cywilnego w zakre-
sie ustanawiania pełnomocnika z urzędu na tle praktyki orzeczniczej.
Analiza zasad przyznawania pomocy prawnej z urzędu, która pu do pomocy prawnej z urzędu w postępowaniu cywilnym . Nie
6
udzielana jest na podstawie art. 117 i n. KPC, jest niemożliwa mniej jednak już po wejściu w życie wyroku TK w wyniku jego pu
bez odwołania się do regulacji ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach blikacji , do czasu wspomnianej nowelizacji w tym zakresie KPC,
7
sądowych w sprawach cywilnych , gdyż domaganie się strony po przyznanie stronie zwolnienia od kosztów sądowych nie stanowiło
2
stępowania o ustanowienie pełnomocnika z urzędu zasadniczo już koniecznego warunku ustanowienia dla strony pełnomocnika
8
może nastąpić w sytuacji jej wcześniejszego zwolnienia przez sąd z urzędu .
od kosztów sądowych w całości lub części (art. 117 § 1 KPC). Wa
runek wcześniejszego uzyskania zwolnienia do kosztów sądowych * Adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjnego i Integracji Europejskiej WPiA Uni
wersytetu Szczecińskiego, radca prawny.
jako przesłanka konieczna ustanowienia profesjonalnego pełno 1 Szerzej na ten temat zob.: P. Mijal, Nieodpłatna pomoc prawna jako realizacja
mocnika z urzędu istniał w procedurze cywilnej do czasu wejścia prawa do sądu, EP 2012, Nr 12, s. 43 i n.
w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16.6.2008 r. , w któ 2 Tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm., dalej jako: KSCU.
3
3 P 37/07, OTK–A 2008, Nr 5, poz. 80.
rym TK orzekł, że art. 117 § 1 KPC w części obejmującej zwrot 4 Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.
„zwolnienia przez sąd od kosztów sądowych w całości lub w części” 5 Dz.U. z 2010 r. Nr 7 poz. 45.
jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 i art. 32 ust. 1 6 Szerzej na ten temat zob.: M. Sorysz, Ustanowienie dla strony pełnomocnika
z urzędu oraz obowiązki pełnomocnika w postępowaniu cywilnym na tle nowe
4
Konstytucji RP . Dzięki orzeczeniu TK, które skutkowało nowe lizacji KPC z 17.12.2009 r. – zagadnienia wybrane, MoP 2010, Nr 12, s. 660 i n.
lizacją KPC, ustawą z 17.12.2009 r. o zmianie ustawy Kodeks po oraz M. Mamiński, Ustanowienie pełnomocnika z urzędu po nowelizacji KPC, MoP
2010, Nr 15, s. 870 i n.
stępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw , która weszła 7 Dz.U. z 2008 r. Nr 110, poz. 706.
5
w życie 19.4.2010 r.,doszło do istotnej modyfkacji zakresu dostę 8 Zob.: post. SN z 29.1.2009 r., V CZ 1/09 oraz 25.3.2009 r., V CZ 10/09, Legalis.
Projekt „Opracowanie kompleksowych i trwałych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”
współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
